Những thói quen hại gan thường gặp ở dân văn phòng
Với lối sống bận rộn và căng thẳng, nhiều người làm việc văn phòng thường có những thói quen sinh hoạt không lành mạnh mà không hề hay biết. Những thói quen tưởng chừng như vô hại này lại có thể gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng cho sức khỏe, đặc biệt là gan - một cơ quan quan trọng đảm nhiệm nhiều chức năng sống còn của cơ thể. Bác sĩ Trung, chuyên khoa phẫu thuật nội soi tiêu hóa đã chỉ ra một số thói quen phổ biến của dân văn phòng có thể gây tổn hại cho gan.
Thói quen ngồi nhiều và lâu
Tính chất công việc của giới văn phòng đòi hỏi họ phải ngồi nhiều và lâu trong một ngày làm việc. Theo bác sĩ Trung, ngồi liên tục trong thời gian dài và ít vận động dễ gây tổn thương cho các cơ quan trong cơ thể, đặc biệt là gan.
Một nghiên cứu của Trung Quốc năm 2016 trên 2.050 người đã chỉ ra rằng ngồi lâu trên 7 giờ mỗi ngày làm tăng tần suất bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD). Thói quen ngồi quá lâu cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến béo phì, tăng men gan và tăng đề kháng insulin.
Để giảm nguy cơ mắc bệnh gan, bác sĩ Trung khuyên người làm việc văn phòng nên tăng cường thời gian tập thể dục và giảm thời gian ngồi mỗi ngày. Cụ thể, họ nên đứng lên, đi lại, lấy nước hoặc đi vệ sinh sau mỗi 1-2 giờ ngồi làm việc. Thay vì ngồi liên tục, họ có thể trao đổi công việc hoặc thiết kế các cuộc họp đứng để giảm thời gian ngồi. Mỗi tuần, họ nên dành ít nhất 150 phút để tập thể dục với cường độ vừa phải hoặc đi bộ 10.000 bước mỗi ngày để bảo vệ sức khỏe.
Thói quen thức khuya
Khi ngủ, gan hoạt động hiệu quả nhất để tập trung thải độc và loại bỏ chất thải ra khỏi cơ thể. Từ 23h đến 1h là khoảng thời gian gan thực hiện nhiệm vụ thải độc, loại bỏ các chất cặn bã. Từ 1h đến 3h, túi mật trong gan giúp cơ thể tiêu hóa chất béo, mỡ xấu và cholesterol trong thức ăn và trong máu.
Thức khuya làm thay đổi đồng hồ sinh học, tăng các phản ứng oxy hóa và sản sinh ra nhiều chất trung gian độc hại, khiến quá trình thải độc của gan gặp khó khăn, dẫn đến tổn thương tế bào gan. Một nghiên cứu ở Hàn Quốc năm 2021 đã chỉ ra rằng thức khuya và ngủ không đủ giấc làm tăng nguy cơ tích tụ mỡ ở gan, tăng tần suất bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu.
Vì vậy, bác sĩ Trung khuyến cáo mọi người nên sắp xếp công việc, sinh hoạt và đi ngủ trước 23h để có một giấc ngủ sâu trong khoảng thời gian từ 23h đến 3h. Đây là thời gian quan trọng để nuôi dưỡng mạch máu trong gan, giúp gan khỏe mạnh và hoạt động hiệu quả.
Thói quen nhịn ăn sáng liên tục
Gan đảm đương nhiều chức năng quan trọng trong cơ thể, trong đó có chức năng khử độc và chuyển hóa các chất độc hại thành chất không độc hoặc ít độc. Do đó, gan luôn cần được cung cấp năng lượng đầy đủ để hoạt động.
Thói quen nhịn ăn kéo dài, đặc biệt là nhịn ăn sáng, khiến gan không đủ năng lượng, giảm khả năng thanh lọc máu và dẫn đến tích tụ độc chất ở gan ngày càng nhiều. Nhịn ăn sáng kéo dài cũng làm tăng nguy cơ tích tụ mỡ ở gan, gây rối loạn chuyển hóa và tăng đề kháng insulin.
Khi tế bào gan bị tổn thương, khả năng tiết mật để tiêu hóa chất béo sẽ bị ảnh hưởng, dẫn đến tình trạng thừa cân béo phì. Lượng cholesterol thừa cũng có thể gây ra nhiều bệnh nguy hiểm khác như gan nhiễm mỡ, xơ vữa động mạch, gia tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim và đột quỵ.
Thói quen nhịn tiểu
Nhiều người làm văn phòng thường có thói quen nhịn tiểu để tập trung vào công việc hoặc trong các cuộc họp. Tuy nhiên, thói quen này lại gây tác hại không nhỏ đối với gan.
Một trong những vai trò quan trọng của gan là đào thải nồng độ amoniac trong máu ra khỏi cơ thể qua đường tiểu. Amoniac có độc tính, nếu giữ lâu trong cơ thể sẽ thấm vào tĩnh mạch thận, sau đó vào máu và trở lại gan. Lúc này, gan lại phải chịu thêm gánh nặng phải xử lý một lượng amoniac, ure và những chất độc hại trong nước tiểu.
Bác sĩ Trung nhấn mạnh rằng thức khuya, nhịn ăn và nhịn tiểu là những thói quen xấu cần được loại bỏ càng sớm càng tốt. Những thói quen này sinh ra các độc tố khiến tế bào gan phải làm việc liên tục nhằm khử độc chất, tạo ra các phản ứng oxy hóa sản sinh ra các chất trung gian độc hại. Điều này kích hoạt tế bào Kupffer (đại thực bào nằm trong xoang gan có nhiệm vụ xử lý các vi khuẩn, hồng cầu già chết và tạo phản ứng miễn dịch) phóng thích quá nhiều các chất gây viêm như TNF-α, TGF-β và interleukin. Các chất này có thể hủy hoại tế bào gan và làm suy giảm chức năng của gan, gây ra các bệnh lý về gan.
Để bảo vệ sức khỏe gan, bác sĩ Trung khuyến nghị mọi người, đặc biệt là những người làm việc văn phòng, cần thay đổi lối sống và loại bỏ những thói quen xấu như ngồi quá lâu, thức khuya, nhịn ăn sáng và nhịn tiểu. Thay vào đó, họ nên tăng cường vận động thể lực, ăn uống điều độ, ngủ đủ giấc và uống đủ nước để giúp gan khỏe mạnh và hoạt động hiệu quả.
Tóm lại, những thói quen tưởng chừng như vô hại của người làm việc văn phòng như ngồi quá lâu, thức khuya, nhịn ăn sáng và nhịn tiểu lại có thể gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng đối với gan. Để bảo vệ sức khỏe gan, mọi người cần thay đổi lối sống, loại bỏ những thói quen xấu và áp dụng những thói quen lành mạnh như tăng cường vận động, ăn uống điều độ, ngủ đủ giấc và uống đủ nước. Bằng cách này, họ có thể giúp gan hoạt động hiệu quả và ngăn ngừa các bệnh lý về gan.