Bệnh gan ứ mật - Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả
Gan là cơ quan không thể thiếu trong cơ thể, đóng vai trò quan trọng trong quá trình trao đổi chất và giải độc. Bệnh gan ứ mật là một trong những tình trạng bệnh lý nghiêm trọng ảnh hưởng đến chức năng của gan, cần phải được chẩn đoán và điều trị kịp thời để tránh những hậu quả nguy hiểm. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về nguyên nhân, triệu chứng, cách chẩn đoán và các phương pháp điều trị bệnh gan ứ mật một cách toàn diện.
Bệnh gan ứ mật là gì?
Bệnh gan ứ mật (hay còn gọi là xơ gan ứ mật) là tình trạng mật bị ứ đọng trong gan do đường mật bị tắc nghẽn hoặc viêm, dẫn đến tổn thương và xơ hóa gan. Bệnh thường gặp nhiều hơn ở nam giới và cần được phát hiện sớm để có biện pháp điều trị kịp thời, ngăn chặn sự tiến triển của bệnh.
Một thể bệnh nặng của ứ mật trong gan là bệnh Byler, là rối loạn trong quá trình tạo mật của gan, gây ra tình trạng ứ mật mạn tính tiến triển và cuối cùng dẫn đến xơ gan. Bệnh này thường xuất hiện ở trẻ dưới 1 tuổi, đặc biệt dưới 6 tháng tuổi, có liên quan đến yếu tố di truyền.
Hội chứng vàng da ứ mật là tình trạng vàng da do tăng bilirubin trực tiếp trong máu, xảy ra khi đường mật bị bế tắc, gây ứ mật trong gan hoặc ngoài gan.
Triệu chứng của bệnh gan ứ mật
Bệnh gan ứ mật thường khởi phát một cách âm thầm, với triệu chứng đầu tiên là ngứa. Khi bệnh tiến triển, các triệu chứng sau có thể xuất hiện:
1. Rối loạn tiêu hóa: đầy hơi, ăn không tiêu, chán ăn, táo bón hoặc đi ngoài, đau bụng vùng gan, buồn nôn, nôn.
2. Da mặt sạm màu: Da trên mặt, đặc biệt vùng mắt, có màu tối sạm do gan rối loạn chức năng, sản sinh ra melanin khiến da tối màu.
3. Mệt mỏi, lừ đừ: Cơ thể mệt mỏi, các chi yếu, không muốn vận động nhiều do cholinesterase trong máu giảm, ảnh hưởng đến chức năng thần kinh của cơ.
4. Xuất huyết: Chảy máu không rõ nguyên nhân (như chảy máu khi đánh răng), xuất hiện các đốm tụ máu trên da.
5. Nốt nhện: Các giãn mạch nổi trên da thành vùng lan tỏa như mạng nhện, chủ yếu xuất hiện ở mặt, cổ, lưng, cánh tay và ngực.
Ở giai đoạn xơ gan nặng (bệnh Byler), các triệu chứng phổ biến bao gồm: chậm tăng trưởng, suy dinh dưỡng, vàng da, da ngứa, mệt mỏi, không muốn vận động, nước tiểu sẫm màu, phân bạc màu, rối loạn tiêu hóa, xuất huyết (chảy máu cam, ho ra máu), gan to, túi mật to, nhịp tim chậm hoặc loạn nhịp tim.
Chẩn đoán bệnh gan ứ mật
Xét nghiệm máu và nước tiểu
Trong giai đoạn đầu, xét nghiệm máu có thể phát hiện tăng phosphatase kiềm, cholesterol (đặc biệt là lipoprotein tỷ trọng cao) và ở giai đoạn muộn hơn là tăng bilirubin (hội chứng vàng da ứ mật).
Sinh thiết gan
Sinh thiết gan là phương pháp chẩn đoán chính xác nhất cho bệnh gan ứ mật. Bác sĩ sẽ lấy một ít mô gan để quan sát và đánh giá tình trạng tổn thương.
Các phương pháp chẩn đoán khác
Ngoài sinh thiết gan, các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như chụp CT, chụp X-quang đường mật cũng giúp chuẩn đoán chính xác hơn.
Để phân biệt bệnh Byler và bệnh vàng da ứ mật ở giai đoạn xơ gan nặng, bác sĩ có thể sử dụng các phương tiện cận lâm sàng như xét nghiệm máu và nước tiểu, siêu âm bụng và hệ gan mật, chụp X-quang hệ gan mật, sinh thiết gan.
Cách điều trị bệnh gan ứ mật
Hiện tại, chưa có biện pháp điều trị cụ thể cho bệnh gan ứ mật, mà chủ yếu là các phương pháp nhằm giảm triệu chứng và hạn chế tổn thương gan:
1. Dùng thuốc ursodiol và colchicine để giảm các triệu chứng và tổn thương gan.
2. Dùng cholestyramine để giảm cảm giác ngứa.
3. Bổ sung canxi hoặc vitamin D để ngăn chặn tình trạng loãng xương.
4. Hạn chế dùng muối để giảm tích tụ trong gan.
5. Thăm khám sức khỏe định kỳ để theo dõi tình trạng bệnh và có biện pháp đối phó kịp thời.
Trong các trường hợp nặng, cấy ghép gan nhân tạo là lựa chọn tốt nhất để điều trị xơ gan mật nguyên phát.
Phòng ngừa bệnh gan ứ mật
Tiêm phòng
Tiêm phòng là biện pháp hiệu quả nhất để phòng ngừa và điều trị bệnh gan ứ mật, đặc biệt đối với các trường hợp có yếu tố di truyền. Cần theo dõi mức độ kháng thể thường xuyên sau khi tiêm phòng.
Tuân thủ chỉ dẫn của bác sĩ và sử dụng thuốc một cách thận trọng
Trong quá trình điều trị, cần tuân thủ đúng liều lượng và hướng dẫn của bác sĩ, tránh lạm dụng thuốc có thể gây tổn thương cho gan.
Thay đổi lối sống lành mạnh
Bỏ thói quen xấu như hút thuốc, uống rượu, thức khuya. Chú trọng chế độ ăn uống cân bằng, đủ chất dinh dưỡng, ăn đúng giờ, đúng bữa. Tập thể dục đều đặn, duy trì tâm trạng vui vẻ, cân bằng giữa làm việc và nghỉ ngơi.
Theo dõi sức khỏe định kỳ
Thăm khám sức khỏe định kỳ tại các cơ sở y tế uy tín để kịp thời phát hiện bệnh lý, can thiệp điều trị sớm trước khi bệnh trở nặng và khó điều trị.
Tóm lại, bệnh gan ứ mật là một tình trạng bệnh lý nghiêm trọng cần được chẩn đoán và điều trị kịp thời để tránh những biến chứng nguy hiểm. Việc tuân thủ đúng phương pháp điều trị của bác sĩ, kết hợp với thay đổi lối sống lành mạnh và kiểm tra sức khỏe định kỳ là rất quan trọng trong quá trình phòng ngừa và điều trị bệnh. Đối với các trường hợp xơ gan nặng, cấy ghép gan là giải pháp tối ưu nhất. Hãy chủ động chăm sóc sức khỏe để ngăn ngừa bệnh gan ứ mật và giữ gìn sự khỏe mạnh của cơ quan quan trọng này.