Bệnh xơ gan, nguyên nhân, triệu chứng, giai đoạn và cách phòng ngừa
Xơ gan là tình trạng gan bị tổn thương, hoại tử và thay thế bởi mô xơ/mô sẹo. Đây là giai đoạn cuối cùng của các bệnh lý về gan, khi mà chức năng của gan bị suy giảm nghiêm trọng.
Theo thống kê, Việt Nam có khoảng 10% dân số mắc bệnh gan, trong đó xơ gan nằm trong top 3 bệnh phổ biến nhất. Đáng nói, tỷ lệ mắc bệnh đang có xu hướng gia tăng trẻ hóa.
Cùng tìm hiểu bệnh xơ gan, nguyên nhân, triệu chứng, giai đoạn và cách phòng ngừa ngay sau đây
Xơ gan là gì? Nguyên nhân gây bệnh
Định nghĩa
Xơ gan được hiểu là tình trạng tổn thương và thay thế các tế bào gan bình thường bởi mô xơ/mô sẹo không có chức năng. Khi đó, cấu trúc gan bị biến đổi, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng của nó.
Xơ gan được coi là giai đoạn cuối cùng của quá trình tổn thương gan. Bệnh có tiến triển chậm và khó phát hiện ở giai đoạn đầu. Nếu không được điều trị đúng cách, xơ gan có thể dẫn đến suy gan, xung huyết cổ trướng, ung thư gan và tử vong.
Theo thống kê của WHO, Việt Nam đứng thứ 9 thế giới về số ca tử vong do xơ gan giai đoạn cuối.
Những nguyên nhân chính gây xơ gan
Có rất nhiều yếu tố có thể gây tổn thương dẫn đến xơ hóa gan, bao gồm:
Lạm dụng rượu bia: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, chiếm khoảng 60% số ca mắc bệnh.
Viêm gan virus mãn tính: Viêm gan siêu vi B, C không được điều trị triệt để có thể chuyển thành xơ gan.
Béo phì, đái tháo đường typ 2 hoặc rối loạn lipid máu.
Nhiễm độc: Thuốc, hoá chất, nấm mốc...
Bệnh Wilson, tăng sắt, thiếu alpha 1 antitrypsin: Là những bệnh lý di truyền hiếm gặp.
Chấn thương/viêm: Viêm tụy, thận mạn tính cũng có thể gây xơ gan.
Tuy nhiên, ở khoảng 10 - 15% bệnh nhân, nguyên nhân gây ra xơ gan vẫn chưa rõ ràng.
Triệu chứng của bệnh xơ gan
Triệu chứng sớm
Ở giai đoạn đầu, bệnh thường không có dấu hiệu điển hình. Một số biểu hiện nhẹ có thể xuất hiện bao gồm:
Chán ăn, mệt mỏi, sút cân không rõ nguyên nhân
Buồn nôn, đau tức hạ sườn phải
Sốt nhẹ, đau khớp hay đau cơ
Tiêu chảy, táo bón xen kẽ
Xuất hiện nốt ruồi xơ gan trên da
Những triệu chứng trên thường nhẹ, đến rồi đi nên người bệnh hay bỏ qua, không đi khám. Tuy nhiên, đó có thể là những dấu hiệu sớm của xơ gan đang âm thầm tiến triển.
Triệu chứng gan xơ hóa nặng
Khi bệnh chuyển biến xấu, xơ hóa lan rộng, người bệnh sẽ có các biểu hiện rõ ràng hơn:
Vàng da, vàng mắt: Do bilirubin tích tụ trong máu cao.
Giãn tĩnh mạch, bụng to phình, cổ trướng: Do áp lực tĩnh mạch cửa tăng cao.
Xuất huyết dưới da, chảy máu chân răng.
Biếng ăn, chán ăn và sụt cân nhanh.
Ý thức lơ mơ, kích động, rối loạn giấc ngủ: Triệu chứng của bệnh não gan.
Buồn nôn, nôn ra máu: Do vỡ giãn tĩnh mạch thực quản, dạ dày.
Ngoài ra, người bệnh cũng có biểu hiện suy nhược, mệt mỏi, sức đề kháng giảm sút. Lúc này nguy cơ mắc bệnh và biến chứng thêm các bệnh khác rất cao.
Bệnh xơ gan có mấy giai đoạn?
Hiện nay xơ gan được chia làm 4 giai đoạn dựa trên mức độ tổn thương và suy giảm chức năng gan.
Giai đoạn 1: Gan chưa bị tổn thương
Lúc này, quá trình xơ hoá gan mới bắt đầu. Các mô bình thường dần được thay thế bởi mô sẹo nhưng chức năng gan vẫn được duy trì.
Người bệnh có thể không có triệu chứng hoặc chỉ xuất hiện các dấu hiệu nhẹ như mệt mỏi, chán ăn. Giai đoạn này khó phát hiện nên thường bị bỏ qua.
Giai đoạn 2: Gan bắt đầu bị tổn thương
Ước tính khoảng 30% chức năng gan bị mất đi do quá trình xơ hóa. Lúc này, gan gặp khó khăn trong việc lọc máu và tiêu hóa chất độc.
Một số triệu chứng có thể gặp như mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn, sụt cân, đau tức vùng gan, vàng da nhẹ. Tình trạng này có thể kéo dài nhiều năm mà không được điều trị.
Giai đoạn 3: Gan bị tổn thương vừa phải
Khoảng 50% khối lượng gan bình thường đã bị thay thế bằng mô xơ. Lúc này, các triệu chứng trở nên rõ ràng hơn:
Vàng da, vàng mắt tăng dần
Bụng phình to, cổ chướng do tích tụ dịch
Hay bị chảy máu, bầm tím
Đau gan, buồn nôn, sụt cân
Ngoài ra, não cũng bị ảnh hưởng do tích tụ độc tố, dẫn đến kích động, mất ngủ, lú lẫn...
Giai đoạn 4: Gan bị tổn thương nặng
Hơn 85% tế bào gan bình thường đã bị thay thế bởi mô sẹo không hoạt động. Lúc này, gan hoàn toàn mất đi chức năng và suy gan.
Người bệnh sẽ có các biểu hiện nặng như vàng da nặng, bụng căng phình, dễ chảy máu, nôn ra máu, rối loạn tiêu hóa, hôn mê do bệnh não gan... nguy cơ tử vong rất cao.
Làm thế nào để phòng tránh bệnh xơ gan?
Để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh, bạn nên áp dụng các biện pháp sau:
Không sử dụng rượu bia thường xuyên
Hạn chế hoặc không uống bia rượu nếu không cần thiết. Nghiên cứu chỉ ra rằng đàn ông không nên uống quá 30ml rượu mỗi ngày, với nữ giới là 20ml.
Tiêm phòng và điều trị dứt điểm viêm gan virus
Nếu nhiễm HBV hoặc HCV, bạn cần tuân thủ điều trị đầy đủ để khỏi hẳn. Đây cũng là biện pháp phòng ngừa hiệu quả viêm gan virus chuyển thành xơ gan.
Kiểm soát cân nặng và các bệnh lý nền
Người thừa cân, béo phì hay mắc bệnh đái tháo đường, cao lipids máu... có nguy cơ xơ gan cao hơn. Do đó, việc cân bằng dinh dưỡng, tập luyện, uống thuốc điều trị bệnh nền là vô cùng cần thiết.
Thăm khám sức khỏe định kỳ
Việc tầm soát gan, lách 6 tháng - 1 năm/lần sẽ giúp phát hiện sớm xơ gan. Từ đó có phương án điều trị kịp thời, tránh bệnh chuyển biến nặng.
Xơ gan là giai đoạn cuối cùng của các bệnh lý gan mạn tính, khiến cơ quan này bị tổn thương nghiêm trọng và mất hẳn chức năng. Hiện nay, bệnh được phân làm 4 giai đoạn dựa trên mức độ xơ hóa và suy giảm chức năng.
Để phòng tránh xơ gan, mọi người cần loại bỏ các thói quen có hại như uống rượu bia, kiểm soát tốt các bệnh lý nền. Bên cạnh đó, khám sức khỏe định kỳ 6 - 12 tháng/lần cũng giúp phát hiện bệnh sớm.
Hy vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ hơn về căn bệnh nguy hiểm xơ gan. Hãy chủ động áp dụng các biện pháp phòng bệnh phù hợp để bảo vệ sức khỏe của bản thân và gia đình.