Xơ hóa gan - Phân loại, chẩn đoán và vai trò lâm sàng
Xơ hóa gan là tình trạng tổn thương tiến triển của gan, đặc trưng bởi sự hình thành và tích tụ các mô sẹo thay thế cho các tế bào gan bình thường. Xơ hóa gan phát triển qua 4 giai đoạn, từ nhẹ đến nặng. Việc phân độ xơ hóa gan có vai trò quan trọng trong đánh giá bệnh, theo dõi và điều trị
Phân loại các cấp độ xơ hóa gan
Theo hệ thống phân loại Metavir, xơ hóa gan được chia thành 5 cấp độ, từ F0 đến F4:
F0: Gan bình thường, không xơ hóa
F1: Xơ hóa nhẹ tại khoảng cửa
F2: Xơ hóa vùng cửa với các cầu nối xơ
F3: Nhiều cầu nối xơ lan tràn khắp gan
F4: Xơ gan, mất hoàn toàn cấu trúc bình thường của gan
Dựa theo đó, có thể phân xơ hóa gan thành:
- Không có hoặc xơ hóa nhẹ: F0-F1
- Xơ hóa đáng kể: ≥ F2 (từ F2 đến F4)
- Xơ hóa nặng: ≥ F3 (từ F3 đến F4)
Vai trò của việc phân độ xơ hóa gan
Xác định chính xác mức độ xơ hóa gan giúp bác sĩ:
- Đánh giá được mức độ tổn thương gan, từ đó lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp
- Căn cứ vào độ xơ hóa để quyết định thời điểm tối ưu để điều trị viêm gan virus
- Xác định thời gian bắt đầu các chế độ tầm soát ung thư tế bào gan
- Theo dõi tiến triển trong quá trình điều trị: xơ hóa có đang thuyên giảm hay tiến triển
Nói chung, F1 và F2 còn khả năng phục hồi sau điều trị. Từ F3 trở lên thì tổn thương gan đã nghiêm trọng, chỉ có thể làm chậm lại quá trình xơ hóa chứ không thể đảo ngược.
Nhận biết lâm sàng các cấp độ xơ hóa gan
Ứng với mỗi giai đoạn xơ hóa gan, người bệnh sẽ có những biểu hiện sau:
F1: Ít triệu chứng, có thể mệt mỏi, sụt cân nhẹ
F2: Xuất hiện triệu chứng rõ hơn như chán ăn, mệt mỏi, vàng da nhẹ
F3: Xuất hiện phù nề, gan lách to, rối loạn đông máu, suy giảm chức năng gan rõ rệt
F4: Các biến chứng nặng của xơ gan như bệnh não gan, bệnh gan giai đoạn cuối
Các phương pháp đánh giá độ xơ hóa gan
Hiện nay có 2 nhóm phương pháp đánh giá xơ hóa gan:
Xâm nhập: Sinh thiết gan qua da - vẫn được xem là tiêu chuẩn vàng
Không xâm nhập:
- Xét nghiệm máu đo các chỉ số sinh hóa
- Chụp cắt lớp, chụp cộng hưởng từ đánh giá cấu trúc gan
- Siêu âm đàn hồi - phương pháp được khuyến cáo do độ chính xác cao, không xâm nhập, có thể lặp lại nhiều lần.
Trong đó, phương pháp siêu âm đàn hồi gan ngày càng phổ biến thay thế sinh thiết gan ở nhiều nơi trên thế giới. Ưu điểm là độ chính xác cao, không xâm nhập, thuận tiện và có thể nhận định chính xác các bệnh lý khác nhau gây ra xơ gan.
Như vậy, chẩn đoán chính xác xơ hóa gan giúp bác sĩ có cái nhìn toàn diện về tình trạng gan, từ đó đưa ra quyết định điều trị thích hợp nhất cho từng bệnh nhân cụ thể.