Nguyên tắc dinh dưỡng bảo vệ và phục hồi chức năng gan hiệu quả
Gan là "nhà máy" lớn nhất trong cơ thể chúng ta với đa dạng các chức năng quan trọng. Từ thải độc, tổng hợp protein cho đến dự trữ năng lượng, gan đều đóng vai trò then chốt. Chính vì vậy, việc bảo vệ sức khỏe gan vô cùng quan trọng.
Khi gan bị tổn thương, hoạt động kém hiệu quả sẽ kéo theo chuỗi các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. May mắn thay, chỉ cần áp dụng đúng nguyên tắc dinh dưỡng, chúng ta hoàn toàn có thể giảm tải, hỗ trợ phục hồi chức năng gan một cách tối ưu.
Hãy cùng tìm hiểu xem nguyên tắc dinh dưỡng bảo vệ và phục hồi chức năng gan hiệu quả trong bài viết dưới đây
Vai trò quan trọng của gan
Gan là cơ quan lớn nhất trong cơ thể, có chức năng thải độc, tổng hợp protein, dự trữ đường và chất béo, sản xuất mật. Ngoài ra gan còn có khả năng tái tạo lên tới 70% khối lượng ban đầu.
Cụ thể, gan thực hiện các chức năng:
Thải độc: gan lọc các chất độc hại ra khỏi máu, bao gồm rượu, thuốc, hóa chất
Tổng hợp protein: gan sản xuất hầu hết các protein trong máu như albumin, globulin, fibrinogen,...
Dự trữ glycogen và vitamin: gan dự trữ glycogen để cung cấp năng lượng cho cơ thể, cũng như các vitamin tan trong chất béo A, D, E, K.
Sản xuất mật: mật giúp tiêu hóa chất béo hiệu quả
Khử độc ammoniac thành ure để thải qua nước tiểu
Như vậy, gan đóng vai trò then chốt trong quá trình trao đổi chất, giữ gìn sức khỏe. Do đó, bất kỳ tổn thương nào đối với gan cũng ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống.
Các bệnh lý gan thường gặp
Có nhiều bệnh lý liên quan đến rối loạn chức năng gan, trong đó phổ biến nhất là:
Viêm gan virus: do virus viêm gan A, B, C gây ra, lây qua đường máu, đường tiêu hóa
Gan nhiễm mỡ: mỡ tích tụ quá mức trong gan do ăn nhiều chất béo, bia rượu, béo phì,...
Xơ gan: sẹo hóa gan do nhiễm mỡ gan kéo dài, lạm dụng rượu bia
Ung thư gan: khối u ác tính phát triển trong gan, có thể di căn
Suy gan: gan bị tổn thương nặng dẫn tới mất chức năng
Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến bệnh lý gan
Nhiễm vi-rút (viêm gan virus)
Rượu bia
Chế độ ăn nhiều chất béo, đường, ít chất xơ
Thuốc độc cho gan
Một số bệnh tự miễn, di truyền
Dấu hiệu cảnh báo sớm các bệnh lý về gan
Mệt mỏi, uể oải kéo dài
Chán ăn, cân nặng giảm
Buồn nôn, nôn mửa
Đau tức vùng dưới xương sườn bên phải
Vàng mắt, vàng da
Sưng phù ở chân, bụng
Nước tiểu sẫm màu
Phân nhạt màu hoặc màu đất sét
Khi có các dấu hiệu trên cần đi khám để chẩn đoán và điều trị sớm các bệnh lý liên quan gan.
Tầm quan trọng của dinh dưỡng trong điều trị bệnh gan
Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong quá trình điều trị và phục hồi chức năng gan bình thường. Một số lý do cụ thể:
Cung cấp đủ chất dinh dưỡng cho gan hoạt động và tái tạo tế bào
Giảm gánh nặng cho gan bằng cách hạn chế các chất độc hại như rượu bia, chất béo, đường
Phòng ngừa các biến chứng, suy giảm chức năng gan
Do đó, người bệnh cần tuân thủ nguyên tắc dinh dưỡng dưới sự hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng.
Nguyên tắc dinh dưỡng cho bệnh nhân gan
Dinh dưỡng cho bệnh nhân gan cần đảm bảo các nguyên tắc sau:
Cung cấp đủ năng lượng
Năng lượng cần thiết mỗi ngày là 25 - 40 Kcal/kg cân nặng lý tưởng/ngày.
Lượng calo cụ thể tùy thuộc vào giai đoạn bệnh, tuổi tác, giới tính và cân nặng của người bệnh.
Chia nhỏ bữa ăn, ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày
Người bệnh gan cần chia nhỏ bữa ăn thành 5 - 6 bữa/ngày để tránh quá tải cho gan, đồng thời cung cấp đều đặn năng lượng và các chất dinh dưỡng cần thiết.
Mỗi bữa nên cách nhau khoảng 2 - 3 tiếng.
Hạn chế chất béo
Hạn chế lipid chiếm không quá 15% tổng năng lượng trong khẩu phần ăn để không làm tăng gánh nặng cho gan.
Chọn chất béo lành mạnh như dầu thực vật, các loại hạt, trái cây,...
Bổ sung đầy đủ protein
Nhu cầu protein khoảng 0,8 - 2 gram/kg cân nặng/ngày tùy giai đoạn bệnh.
Lựa chọn các nguồn protein như: thịt gia cầm, cá, trứng, sữa ít béo, đậu đỗ, ngũ cốc nguyên hạt,..
Uống đủ nước
Nhu cầu nước khoảng 30 - 40 ml/kg cân nặng/ngày, tối thiểu là 1,5 - 2 lít/ngày.
Có thể uống nước lọc, nước hoa quả tươi, nước canh, cháo, súp.
Tránh các loại thực phẩm gây dị ứng
Người bệnh gan cần tránh hoặc hạn chế các loại thực phẩm dễ gây dị ứng như: hải sản, trứng, sữa, đậu nành, lúa mì, các loại hạt,..
Hạn chế đồ ăn nhanh, thức ăn chế biến sẵn
Cần tránh các thực phẩm qua chế biến, đóng gói sẵn vì chứa nhiều dầu mỡ, muối, bột ngọt, phụ gia. Thay vào đó ăn các thực phẩm tươi sống.
Không sử dụng rượu bia và các chất kích thích
Tránh hoàn toàn rượu, bia và các đồ uống có cồn để bảo vệ gan. Cũng không sử dụng các chất kích thích như thuốc lá, cà phê.
Trên đây là những nguyên tắc cơ bản trong chế độ dinh dưỡng dành cho người bị rối loạn chức năng gan. Việc tuân thủ đúng theo hướng dẫn sẽ giúp cải thiện tình trạng bệnh, phục hồi chức năng gan và nâng cao chất lượng sống.