Chế độ dinh dưỡng cho người bệnh xơ gan
Xơ gan là tình trạng sẹo hóa, xơ cứng nhu mô gan do các nguyên nhân như viêm gan mạn tính, rượu bia, thuốc độc,... Khi gan bị tổn thương nặng, chức năng gan suy giảm gây ra nhiều biến chứng. Vì vậy, chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng đối với người bệnh xơ gan. Dưới đây là những lưu ý cần thiết trong chế độ ăn uống cho bệnh nhân mắc bệnh xơ gan
Tìm hiểu về bệnh xơ gan
- Xơ gan là gì?
Xơ gan là tình trạng gan bị sẹo hóa, xơ cứng do quá trình viêm nhiễm kéo dài. Trong xơ gan, các mô gan lành dần bị thay thế bằng các mô sẹo không thực hiện được chức năng. Đến giai đoạn cuối cùng, xơ gan có thể dẫn đến suy gan, ung thư gan và các biến chứng đe dọa tính mạng.
- Nguyên nhân gây xơ gan?
+ Viêm gan siêu vi mạn tính (viêm gan B, C)
+ Lạm dụng rượu bia
+ Tổn thương gan do chất độc
+ Bệnh Wilson, bệnh tự miễn, thiếu alpha 1 antitrypsin
+ Tắc mật mãn tính
- Triệu chứng
Ban đầu xơ gan không có triệu chứng, biểu hiện muộn có thể gồm mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn, nôn, sút cân, đau bụng, phù nề, vàng da, giảm tiểu,... Bệnh có thể tiến triển, biến chứng nặng dẫn tới tử vong.
Mục tiêu trong dinh dưỡng cho bệnh nhân xơ gan
- Cung cấp đầy đủ năng lượng và chất dinh dưỡng, ngăn ngừa suy dinh dưỡng.
- Duy trì cân bằng nitơ, kiểm soát amoni huyết, phòng ngừa hôn mê gan.
- Kiểm soát nước và phù nề.
- Điều trị nguyên nhân gây tổn thương gan, phối hợp thuốc để cải thiện chức năng gan.
- Duy trì khối lượng cơ, ngăn ngừa teo cơ do tổn thương gan.
Nguyên tắc chế độ ăn cho bệnh nhân xơ gan
Chế độ ăn cho người bệnh xơ gan phải đảm bảo nhu cầu năng lượng, đủ chất dinh dưỡng, đồng thời không làm quá tải chức năng gan suy giảm. Cụ thể:
- Giảm bớt chất béo: Bệnh nhân chỉ nên ăn khoảng 60-80g chất béo/ngày, chủ yếu là dầu thực vật, tránh mỡ động vật.
- Hạn chế muối: Không quá 6-8g muối/ngày.
- Protein đủ nhu cầu: Bổ sung 1-1,5g protein/kg cân nặng người bệnh/ngày.
- Ăn đa dạng rau quả, ngũ cốc nguyên hạt, giàu chất xơ, vitamin và khoáng chất. Đảm bảo đủ năng lượng cho hoạt động.
- Uống đủ nước: 2-3 lít nước/ngày, kiểm soát nước, phù nề.
- Tránh rượu bia, cà phê vì có hại gan và cơ thể.
Chế độ ăn cụ thể cho bệnh nhân xơ gan
Tránh các thực phẩm gây hại gan
Để bảo vệ gan, bệnh nhân xơ gan cần tránh một số loại thực phẩm không tốt cho gan như:
- Rượu bia, cà phê, thức uống có cồn
- Thực phẩm chiên xào, nhiều dầu mỡ
- Ăn nhiều đường, đồ ngọt, bánh kẹo, nước ngọt có ga
- Xúc xích, thịt nguội, thịt chế biến sẵn
- Hải sản và thịt sống, tái, lòng đỏ trứng,....
Chế độ ăn đảm bảo chất dinh dưỡng
- Ngũ cốc: Gạo lứt, bánh mì đen, yến mạch, gạo lứt, khoai lang,....
- Rau xanh: Rau diếp, rau dền, cải xoăn, rau muống, cải bó xôi,....
- Protein: Cá hồi, cá thu, cá trích, thịt gà, thịt bò nạc,.... Trứng luộc chín, sữa ít béo. Đậu phụ, đậu nành, đậu đen.
- Hoa quả: Táo, lê, chuối, cam, quýt,...
- Chất béo: Dầu olive, dầu hướng dương, dầu đậu nành, bơ,.... Hạn chế đồ chiên, xào.
- Nước: Uống 2 lít nước/ngày. Có thể thêm nước ép hoa quả tự nhiên.
Một số lưu ý khác đối với bệnh nhân xơ gan
Ngoài chế độ ăn uống, bệnh nhân xơ gan cũng cần lưu ý một số vấn đề sau:
- Không tự ý dùng thuốc điều trị, kể cả thuốc nam, để tránh tác dụng phụ làm tổn thương gan.
- Tăng cường tập luyện nhẹ nhàng, thể dục đều đặn, tránh béo phì, tăng huyết áp, mỡ máu.
- Điều trị triệt để nguyên nhân xơ gan như viêm gan virus, rượu bia, chất độc,...
- Kiểm tra định kỳ chức năng gan và xét nghiệm máu để theo dõi, xử trí kịp thời.
Như vậy, với những thay đổi về chế độ ăn uống và lối sống lành mạnh, bệnh nhân xơ gan có thể cải thiện tình trạng bệnh và nâng cao chất lượng cuộc sống.