Bệnh xơ gan bị xuất huyết thực quản - Nguyên nhân và cách phòng tránh
Xơ gan là bệnh lý nguy hiểm, làm tăng nguy cơ xuất huyết tiêu hóa do giãn vỡ tĩnh mạch thực quản. Đây là biến chứng đe dọa tính mạng bệnh nhân. Vậy tại sao xơ gan lại dễ gây ra tình trạng này? và làm thế nào để phòng tránh xuất huyết thực quản ở người bệnh xơ gan?
Xơ gan là gì?
Xơ gan là tình trạng gan bị tổn thương do quá trình viêm, hoại tử kéo dài dẫn tới thay thế các tế bào gan lành bằng mô sẹo. Khi mô sẹo chiếm nhiều ở gan sẽ làm mất dần chức năng gan.
Các nguyên nhân chính gây xơ gan bao gồm:
- Nhiễm viêm gan virus B, C kinh niên
- Lạm dụng rượu bia kéo dài
- Bệnh Wilson, viêm gan tự miễn, các bệnh lý di truyền
- Suy dinh dưỡng, suy kiệt cơ thể
- Hôn mê gan do tăng amoni huyết
Khi bị xơ gan, gan sẽ dần bị mất đi chức năng. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và tính mạng bệnh nhân.
Sự hình thành giãn vỡ tĩnh mạch thực quản do gan xơ hóa
Trong quá trình gan xơ hóa, lòng mạch máu và tĩnh mạch gan ngày càng bị hẹp lại do các mô sẹo. Kết quả là áp suất tĩnh mạch cửa tăng cao, gây tắc nghẽn dòng chảy máu qua gan.
Để bù đắp cho sự tắc nghẽn này, các tĩnh mạch phụ như tĩnh mạch thực quản sẽ giãn nở ra để đủ chứa đựng lượng máu dồn về. Tuy nhiên, khi giãn nở quá mức sẽ dẫn đến nguy cơ vỡ tĩnh mạch, gây xuất huyết thực quản.
Theo thống kê, tới 30% bệnh nhân xơ gan có thể bị giãn, vỡ tĩnh mạch thực quản. Và 80-90% các trường hợp xuất huyết tiêu hóa đều do xơ gan gây ra.
Như vậy, bệnh xơ gan chính là nguyên nhân hàng đầu dẫn tới hình thành giãn vỡ tĩnh mạch thực quản.
Triệu chứng nhận biết xuất huyết tiêu hóa do vỡ tĩnh mạch thực quản
Khi tĩnh mạch thực quản bị vỡ, người bệnh thường có các triệu chứng sau:
- Nôn ra máu tươi hoặc máu cục (với lượng máu nhiều)
- Đi ngoài phân đen
- Chóng mặt, hoa mắt, mệt mỏi
- Mất ý thức (ở một số trường hợp nặng)
- Sốc mất máu: da niêm mạc nhợt nhạt, mệt mỏi, lạnh toát, mạch nhanh nhỏ yếu, huyết áp giảm.
Ngoài ra, người bệnh cũng thường có các biểu hiện của bệnh gan như vàng da, vàng mắt, dễ bầm tím, chảy máu.
Do đó, khi thấy có các dấu hiệu trên, người bệnh cần nhanh chóng đưa đi cấp cứu để tránh nguy hiểm đến tính mạng.
Chẩn đoán xuất huyết tiêu hóa do giãn vỡ tĩnh mạch thực quản
Để chẩn đoán giãn vỡ tĩnh mạch thực quản, bác sĩ sẽ dựa vào các yếu tố sau:
- Triệu chứng lâm sàng của bệnh nhân
- Tiền sử mắc các bệnh về gan
- Xét nghiệm công thức máu, chức năng gan để đánh giá mức độ suy giảm gan
- Nội soi thực quản quan sát: phát hiện giãn tĩnh mạch thực quản đang chảy máu
- Chụp CT scan, siêu âm đánh giá tình trạng giãn nở tĩnh mạch
Nhờ đó, bác sĩ có thể chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh và có phương án xử trí thích hợp.
Điều trị xuất huyết tiêu hóa do giãn vỡ tĩnh mạch thực quản
Đối với bệnh nhân bị xuất huyết tiêu hóa do giãn vỡ tĩnh mạch thực quản, các bước xử trí cấp cứu bao gồm:
- Ổn định tình trạng sốc mất máu: truyền dịch, truyền hồng cầu, truyền huyết tương,... ngăn ngừa sốc do mất máu.
- Tiến hành can thiệp nội mạch cầm máu bằng các hoạt chất hay dụng cụ chống chảy máu như keo sinh học, ống nhét độn bóng, vòng thắt tĩnh mạch,...
- Sau khi tình trạng huyết động ổn định, cần nong hẹp hoặc cắt bỏ phần tĩnh mạch bị giãn, vỡ để ngăn ngừa xuất huyết tái phát.
- Điều trị nguyên nhân gây xơ gan và suy gan
Cách phòng ngừa giãn vỡ tĩnh mạch thực quản do bệnh xơ gan
Hiện tại chưa có phương pháp nào ngăn chặn hoàn toàn quá trình giãn nở tĩnh mạch ở người bị xơ gan. Tuy nhiên, một số biện pháp sau có thể giúp giảm thiểu nguy cơ xuất huyết thực quản:
- Điều trị tích cực nguyên nhân gây xơ gan: viêm gan virus, nghiện rượu, các bệnh lý tự miễn,...
- Kiểm soát tình trạng giãn tĩnh mạch bằng siêu âm, nội soi định kỳ 6 tháng/lần
- Tránh căng thẳng, stress nặng
- Không nâng vác vật nặng, luyện tập thể dục nhẹ nhàng
- Chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, tránh xơ gan tiến triển nặng hơn.
- Cân nhắc dùng thuốc chẹn beta để hạ huyết áp tĩnh mạch cửa, tuy nhiên chỉ mang tính hỗ trợ, không thể ngăn ngừa hoàn toàn giãn tĩnh mạch.
Như vậy, giãn vỡ tĩnh mạch do xơ gan là biến chứng nguy hiểm. Bệnh nhân cần được theo dõi sát sao, can thiệp kịp thời khi có dấu hiệu xuất huyết để hạn chế tối đa nguy cơ tử vong.