Vắc xin viêm gan B - Những đối tượng nên trì hoãn tiêm phòng và lịch tiêm
Viêm gan B là căn bệnh nguy hiểm do virus HBV gây ra, có thể dẫn đến biến chứng nặng nề như xơ gan, ung thư gan. May mắn thay, hiện nay chúng ta đã có vắc xin phòng bệnh viêm gan B giúp ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh. Tuy nhiên, không phải ai cũng có thể tiêm phòng ngay, một số đối tượng cần lưu ý trì hoãn việc tiêm chủng để đảm bảo an toàn
Giới thiệu về bệnh viêm gan B
- Bệnh viêm gan B là gì?
Viêm gan B là bệnh truyền nhiễm cấp tính hoặc mãn tính do virus viêm gan B gây ra. Virus xâm nhập và nhân lên trong gan, phá hủy tế bào gan dẫn đến viêm, hoại tử gan.
- Nguyên nhân gây bệnh
Bệnh do virus viêm gan B (HBV) gây ra. HBV lây lan qua đường máu, dịch cơ thể người bệnh. Cụ thể các con đường lây nhiễm viêm gan B bao gồm:
+ Từ mẹ sang con: Lây qua nhau thai, sữa mẹ
+ Quan hệ tình dục không an toàn
+ Dùng chung các dụng cụ cá nhân như dao cạo râu, bàn chải đánh răng, kim tiêm...
+ Tiếp xúc với máu, dịch cơ thể người nhiễm bệnh
+ Thai nhi bị lây từ mẹ trong quá trình sinh nở
- Triệu chứng
Có 2 giai đoạn triệu chứng chính:
+ Giai đoạn cấp tính: Sốt, ớn lạnh, mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn, nôn, đau bụng, vàng da, nước tiểu sẫm màu, phân nhạt màu.
+ Giai đoạn mãn tính: Không có triệu chứng hoặc triệu chứng nhẹ, kéo dài có thể dẫn đến xơ gan, ung thư gan.
- Biến chứng: Viêm gan dai dẳng, xơ gan, ung thư gan, suy gan.
Như vậy, viêm gan B là căn bệnh nguy hiểm, gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng. Do đó, việc phòng ngừa bệnh bằng vắc xin là vô cùng cần thiết.
Giới thiệu vắc xin viêm gan B
- Vắc xin viêm gan B là gì?
Vắc xin viêm gan B là loại vắc xin chứa kháng nguyên bề mặt của virus viêm gan B bất hoạt. Vắc xin kích thích cơ thể sản xuất ra kháng thể chống lại virus, từ đó ngăn ngừa sự xâm nhập và nhân lên của virus trong cơ thể, bảo vệ cơ thể không mắc bệnh khi có nguy cơ phơi nhiễm với HBV.
- Cơ chế tác dụng
Khi tiêm vắc xin viêm gan B, các kháng nguyên trên bề mặt virus được đưa vào cơ thể kích thích hệ miễn dịch tạo kháng thể IgG chống lại HBsAg. Những kháng thể này sẽ trung hòa virus, ngăn chặn sự xâm nhập và nhân lên của vius trong cơ thể. Ngoài ra, vắc xin cũng kích thích tế bào T ghi nhớ kháng nguyên HBV, sẵn sàng đáp ứng miễn dịch nếu có sự tấn công của virus.
Nhờ đó, vắc xin viêm gan B giúp cơ thể không bị nhiễm virus khi có nguy cơ phơi nhiễm, ngăn ngừa viêm gan B và các biến chứng nặng nề của bệnh.
Chỉ định tiêm phòng vắc xin viêm gan B
Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới, vắc xin viêm gan B được chỉ định tiêm phòng cho các đối tượng có nguy cơ cao phơi nhiễm với HBV, bao gồm:
- Trẻ sơ sinh: Tiêm ngay trong 24h đầu sau sinh, nhất là với trẻ sinh ra từ mẹ mang HBV.
- Người thân trong gia đình có người mắc bệnh viêm gan B mãn tính
- Người có nhiều bạn tình hoặc thay đổi bạn tình thường xuyên
- Người cùng chung sống với người nhiễm HBV
- Bệnh nhân thường xuyên phải truyền máu hoặc cấy ghép cơ quan
- Nhân viên y tế có nguy cơ phơi nhiễm với máu, dịch cơ thể người bệnh như bác sĩ, y tá, kỹ thuật viên,...
- Những người sống hoặc làm việc tại các cơ sở chăm sóc, điều trị người nhiễm HBV
- Tù nhân
- Người dùng ma túy tiêm chích
- Du khách đến vùng có nguy cơ cao lưu hành virus viêm gan B
Như vậy, vắc xin viêm gan B được khuyến cáo tiêm định kỳ cho những đối tượng trên để phòng lây nhiễm bệnh.
Lịch tiêm phòng vắc xin viêm gan B
Tuỳ theo từng nhóm đối tượng và loại vắc xin mà có lịch tiêm phòng như sau:
- Với trẻ sơ sinh
+ Trẻ sinh ra từ mẹ âm tính với HBV: tiêm liều đầu tiên ngay trong 24 giờ đầu sau sinh. Tiêm mũi 2 vào lúc 1-2 tháng tuổi, mũi 3 khi 6 tháng tuổi.
+ Trẻ sinh ra từ mẹ dương tính với HBV: Tiêm liều đầu tiên là huyết thanh miễn dịch viêm gan B ngay sau sinh. Tiêm mũi 1 vắc xin viêm gan B khi được 1 tháng tuổi, mũi 2 và 3 lần lượt vào 2 và 6 tháng tuổi.
- Với trẻ em và người lớn chưa từng tiêm phòng
Tiêm 3 mũi vắc xin viêm gan B với khoảng cách ít nhất là 1 tháng giữa mũi 1 và 2, ít nhất 2 tháng giữa mũi 2 và 3.
- Với phụ nữ mang thai
Chỉ tiêm phòng khi thật sự cần thiết, ở 3 tháng giữa của thai kỳ.
Như vậy, tùy theo từng đối tượng mà có phác đồ tiêm phòng vắc xin viêm gan B khác nhau. Việc tuân thủ đúng lịch là rất quan trọng để đảm bảo hiệu quả phòng bệnh.
Những trường hợp cần trì hoãn tiêm phòng
Mặc dù vắc xin viêm gan B mang lại nhiều lợi ích trong việc phòng chống dịch bệnh, ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm, nhưng không phải ai cũng có thể tiêm ngay được. Dưới đây là những trường hợp cần lưu ý trì hoãn việc tiêm phòng:
- Người bị dị ứng với thành phần của vắc xin: cần tìm hiểu kỹ tiền sử dị ứng để đảm bảo an toàn.
- Người mắc bệnh cấp tính hoặc bệnh mãn tính trong giai đoạn tiến triển: chờ đến khi bệnh ổn định mới tiêm được.
- Phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú: chỉ tiêm khi thật sự cần thiết, có xét nghiệm xác định rõ nguy cơ lây nhiễm cao.
- Trẻ em dưới 6 tuần tuổi: chờ đủ 6 tuần mới tiêm được.
- Người suy giảm miễn dịch: chờ hồi phục miễn dịch mới tiêm.
- Người cao tuổi có bệnh lý nền: cần đánh giá cẩn thận tình trạng sức khỏe tổng thể trước khi quyết định tiêm phòng.
Ngoài ra, một số trường hợp đặc biệt khác cũng cần thận trọng, tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa trước khi tiêm phòng như người bị suy giảm miễn dịch, người ghép tạng...
Như vậy, tùy tình trạng sức khỏe mà có những đối tượng cần lưu ý, trì hoãn việc tiêm phòng để đảm bảo an toàn.
Hiệu quả của vắc xin viêm gan B
Sử dụng vắc xin viêm gan B theo đúng chỉ định và phác đồ, hầu hết cơ thể đều đạt được miễn dịch, ngăn ngừa viêm gan B cũng như các biến chứng. Cụ thể:
- 95% trẻ sơ sinh được tiêm đủ 3 mũi theo lịch đạt được miễn dịch dài hạn, bảo vệ 15 năm hoặc hơn.
- 90-95% người lớn được tiêm đủ 3 mũi cũng đạt được miễn dịch bảo vệ lâu dài.
Tuy nhiên, miễn dịch giảm theo thời gian. Do đó, cần tiêm nhắc lại định kỳ sau 10 - 15 năm đối với trẻ em, 5 năm với người lớn có nguy cơ cao để duy trì mức miễn dịch bảo vệ.
Như vậy, tiêm phòng vắc xin viêm gan B mang lại hiệu quả cao trong việc ngăn ngừa lây nhiễm bệnh và các biến chứng nếu thực hiện đầy đủ các mũi tiêm theo đúng phác đồ.
Lợi ích của việc tiêm phòng rộng rãi
Ngoài việc bảo vệ cho cá nhân không mắc bệnh, tiêm phòng rộng rãi vắc xin viêm gan B còn giúp kiểm soát lây lan bệnh trong cộng đồng. Đồng thời việc này cũng xóa bỏ được nguồn lây và làm giảm nghiêm trọng gánh nặng của bệnh viêm gan B đối với xã hội.
Đặc biệt, làm giảm tỷ lệ mắc viêm gan B sẽ đồng nghĩa với việc giảm tỷ lệ mắc viêm gan D. Bởi lẽ viêm gan D chỉ xảy ra ở những bệnh nhân đang mắc viêm gan B mãn tính.
Chính vì vậy, tiêm phòng vắc xin viêm gan B là biện pháp quan trọng và hiệu quả nhất để kiểm soát dịch bệnh viêm gan B.
Trên đây là những thông tin cơ bản xoay quanh bệnh viêm gan B và tiêm phòng vắc xin phòng bệnh. Hy vọng qua bài viết này, mọi người có thêm những hiểu biết cần thiết để chủ động phòng chống bệnh cho bản thân và cộng đồng.