Bệnh viêm gan C – 3 con đường lây lan âm thầm mà bạn cần biết
Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hiện có khoảng 130-150 triệu người trên toàn cầu đang mắc bệnh viêm gan C, tương đương với tỷ lệ 2-2,5% dân số thế giới. Tại Việt Nam, với 69 triệu dân thì ước tính khoảng 1% dân số Việt Nam hiện bị nhiễm siêu vi viêm gan C. Mỗi năm có đến 7 ngàn ca tử vong do biến chứng của bệnh viêm gan C.
Như vậy, có thể thấy đây đang là một vấn đề sức khỏe cộng đồng nghiêm trọng tại Việt Nam cũng như trên toàn thế giới. Tuy nhiên, nhiều người vẫn còn hiểu biết hạn chế về căn bệnh này, đặc biệt là những cách thức lây lan.
Dưới đây là 3 con đường lây truyền phổ biến nhất mà bệnh viêm gan C thường sử dụng để xâm nhập vào cơ thể người
Lây truyền qua đường máu
Đường máu chính là “cửa ngõ” dễ dàng nhất để virus viêm gan C xâm nhập, phát triển và gây bệnh. Bởi lẽ, virus HCV có khả năng sống sót cao trong máu và dịch cơ thể.
Do đó, tiếp xúc trực tiếp với máu nhiễm bệnh là cách lây nhiễm viêm gan C phổ biến và nhanh chóng nhất. Cụ thể như qua đường truyền máu, ghép tạng và mô; dùng chung kim tiêm, bơm kim tiêm; xăm, xỏ lỗ; làm đẹp bằng phương pháp thẩm mỹ có xâm lấn...
Theo nghiên cứu, nguy cơ lây truyền HCV qua đường máu là khoảng 1-10% mỗi lần tiếp xúc. Đặc biệt nếu là máu có nồng độ virus cao thì tỷ lệ lây nhiễm có thể lên tới gần 30%.
Chính sự dễ dàng xâm nhập này là lý do tại sao nhóm có nguy cơ cao mắc bệnh viêm gan C thường là: người nghiện chích ma túy dùng chung kim tiêm, người đã truyền máu hoặc phẫu thuật trước năm 1992 (thời điểm bắt đầu xét nghiệm HCV cho máu và các chế phẩm máu).
Lây truyền qua đường tình dục
Theo nhiều nghiên cứu, đường tình dục cũng là một trong những con đường lây truyền viêm gan C phổ biến, đặc biệt là đối với nam giới quan hệ đồng giới và với nhiều bạn tình.
Cụ thể, quá trình quan hệ tình dục có thể gây tổn thương, rách da và niêm mạc, tạo điều kiện cho virus xâm nhập. Ngoài ra, virus HCV có thể tồn tại trong dịch tiết sinh dục như tinh dịch, dịch âm đạo... và lây truyền sang người lành mạnh trong quá trình giao hợp.
Mặc dù nguy cơ lây nhiễm thấp hơn so với đường máu, chỉ khoảng 1-3% mỗi lần quan hệ. Nhưng do tần suất quan hệ nhiều lần trong thời gian dài nên tổng nguy cơ lây nhiễm HCV qua đường tình dục trở nên khá cao.
Lây truyền từ mẹ sang con
Nguy cơ lây truyền HCV từ mẹ sang con khá thấp, chỉ khoảng 5%. Tuy nhiên, do số lượng trẻ sinh ra hàng năm lớn nên con số trẻ bị lây nhiễm HCV từ mẹ cũng không hề nhỏ.
Quá trình lây truyền chủ yếu diễn ra trong quá trình sinh nở. Ở giai đoạn cuối thai kỳ, nồng độ virus trong máu của người mẹ tăng cao, dễ dàng xâm nhập vào cơ thể em bé qua nhau thai hoặc trong quá trình sinh.
Ngoài ra, trẻ cũng có thể bị lây nhiễm HCV khi tiếp xúc với máu, dịch tiết âm đạo của người mẹ mang mầm bệnh trong quá trình chuyển dạ và sinh con.
Viêm gan C khó lây qua đường ăn uống, hô hấp
Trái ngược với viêm gan A và viêm gan E dễ dàng lây lan qua phần ăn thức uống bẩn hay nước ô nhiễm, viêm gan C hầu như không lây nhiễm theo cách này.
Lý do là bởi siêu vi HC khá nhạy cảm, dễ bị phân hủy nhanh chóng trong điều kiện môi trường khắc nghiệt như axit dạ dày, nhiệt độ cao... Do vậy, nguy cơ lây truyền HCV qua đường tiêu hóa gần như không tồn tại.
Các nghiên cứu cũng cho thấy HCV hiếm khi lây lan qua đường hô hấp như ho, hắt hơi, nói chuyện... Ngay cả khi sống chung nhà với người bệnh cũng khó mắc bệnh theo cách này nếu không tiếp xúc trực tiếp máu, dịch tiết của bệnh nhân.
Như vậy có thể thấy, đường lây truyền viêm gan C chủ yếu vẫn là qua đường máu. Tiếp đến là đường tình dục và lây truyền từ mẹ bệnh sang con.
Mặc dù ít nhiều vẫn tồn tại các yếu tố nguy cơ nhất định, song nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời thì viêm gan C hoàn toàn có thể chữa khỏi. Vì vậy, để bảo vệ sức khỏe của chính mình cũng như cộng đồng, mỗi người cần nâng cao ý thức cảnh giác, thực hiện các biện pháp phòng ngừa viêm gan C một cách nghiêm túc và triệt để.