Bệnh gan nhiễm mỡ do rượu bia và thói quen ít vận động
Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới, bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) đang gia tăng nhanh chóng, ảnh hưởng tới khoảng 25% dân số toàn cầu. Tại Việt Nam, bệnh xuất hiện ở mọi lứa tuổi, chủ yếu ở người trung niên và nhóm tuổi lao động. Ước tính có tới 30% người trưởng thành bị nhiễm mỡ gan, trong đó 10% bị viêm gan nhiễm mỡ không do rượu.
Vậy làm thế nào để phòng tránh hiệu quả bệnh lý này? Bài viết dưới đây sẽ cung cấp những thông tin cần thiết về cơ chế bệnh sinh, nguyên nhân và triệu chứng của bệnh gan nhiễm mỡ do rượu bia và lười vận động.
Cơ chế gây ra bệnh gan nhiễm mỡ
Có 4 cơ chế chính dẫn đến tình trạng tích tụ mỡ bất thường trong tế bào gan, gồm:
- Dư thừa chất béo trong chế độ ăn uống, đặc biệt là axit béo bão hòa và cholesterol. Điều này làm gia tăng sự phân phối mỡ đến gan.
- Tăng quá trình tổng hợp axit béo hoặc giảm khả năng oxy hóa mỡ trong tế bào gan.
- Giảm khả năng vận chuyển, bài tiết mỡ ra khỏi tế bào gan.
- Tăng vận chuyển đường đến gan dẫn đến tăng khả năng chuyển hóa thành axit béo.
Nguyên nhân gây ra gan nhiễm mỡ
Có 3 nguyên nhân chính gây nên bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu, bao gồm:
Lạm dụng rượu bia
Theo nghiên cứu, 90% bệnh nhân gan nhiễm mỡ có tiền sử uống nhiều rượu bia. Cụ thể:
- Rượu làm giảm quá trình tổng hợp lipoprotein vận chuyển mỡ và ức chế thải mỡ ở gan. Điều này làm gia tăng tích tụ mỡ.
- Các chất cồn và tạp chất trong rượu gây tổn thương tế bào gan, làm suy giảm chức năng gan và khả năng thải mỡ.
- Cồn ethylic có tác dụng hút các tế bào mỡ từ mô mỡ về gan, góp phần gia tăng mỡ gan.
Theo tiêu chuẩn quốc tế, người uống 100ml rượu, 350ml bia hoặc 800ml rượu vang mỗi ngày được xem là nghiện rượu.
Thừa cân, béo phì
Người béo phì thường có nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ cao gấp 2-4 lần. Nguyên nhân là do:
- Chế độ ăn nhiều chất béo, đường dẫn đến tăng khả năng chuyển hóa thành mỡ trong gan.
- Lượng mỡ dư thừa quá tải so với khả năng vận chuyển và bài tiết của gan.
- Insulin kháng do béo phì làm tăng triglycerid máu, góp phần gia tăng nguy cơ gan nhiễm mỡ.
Theo thống kê, 50% người béo phì bị gan nhiễm mỡ.
Lối sống ít vận động
Những người ít vận động, lười tập thể dục, thể thao thường có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Lý do là do hoạt động cơ thể giúp:
- Đốt cháy năng lượng từ mỡ dự trữ, làm giảm mỡ trong cơ thể.
- Tăng chuyển hóa và đẩy mỡ vào mô để bù đắp năng lượng cho cơ bắp hoạt động.
Những người dễ bị gan nhiễm mỡ
Một số đối tượng sau có nguy cơ mắc bệnh cao hơn:
- Người lạm dụng rượu bia, nhậu nhẹt thường xuyên
- Người béo phì, chỉ số BMI ≥ 25
- Người hay ăn về đêm, sau 20h tối
- Người ít hoặc không tập thể dục, thể thao
- Người mắc các bệnh mãn tính như tiểu đường, cao huyết áp, hội chứng Cushing,...
Triệu chứng bệnh gan nhiễm mỡ
Gan nhiễm mỡ thường không có triệu chứng rõ ràng. Tuy nhiên, một số người có thể có các dấu hiệu sau:
- Mệt mỏi, đau tức vùng hạ sườn phải
- Buồn nôn, nôn
- Chán ăn
- Sút cân không rõ nguyên nhân
- Vàng da, vàng mắt (trong trường hợp xơ gan)
Các xét nghiệm có thể cho thấy:
- Tăng men gan AST, ALT
- Tăng bilirubin
- Giảm albumin, protid máu
- Rối loạn lipid máu: tăng cholesterol, LDL-C, triglycerid
- Tỷ lệ prothrombin máu giảm (suy gan)
Siêu âm, chụp cắt lớp, chụp cộng hưởng từ có thể phát hiện tình trạng gan nhiễm mỡ.
Cách phòng tránh gan nhiễm mỡ hiệu quả
Để phòng ngừa bệnh lý này, mọi người cần:
- Không lạm dụng rượu bia. Giới hạn ≤2 đơn vị rượu/ngày đối với nam và ≤1 đơn vị rượu/ngày đối với nữ.
- Duy trì cân nặng hợp lý, không để thừa cân, béo phì.
- Chế độ ăn lành mạnh, cân bằng, tránh thức ăn nhiều đường, mỡ.
- Tập luyện thể dục thể thao đều đặn ít nhất 30 phút mỗi ngày.
- Kiểm soát tốt bệnh lý nền như: đái tháo đường, tăng huyết áp.
- Tránh tiếp xúc các tác nhân gây độc cho gan như thuốc, hóa chất.
- Khám sức khỏe định kỳ, tầm soát gan nhiễm mỡ sớm nếu có yếu tố nguy cơ.
Nếu phát hiện bị gan nhiễm mỡ, người bệnh cần tuân thủ điều trị và lời khuyên của bác sĩ, tránh tình trạng xơ gan không đảo ngược được. Đồng thời, cải thiện lối sống, sinh hoạt lành mạnh để hỗ trợ điều trị.
Trên đây là những thông tin về bệnh lý gan nhiễm mỡ do rượu, bia và lười vận động. Hy vọng qua bài viết, mọi người có thêm kiến thức để phòng tránh căn bệnh này.