Bệnh não gan, nguyên nhân, triệu chứng, cách chẩn đoán và điều trị
Bệnh não gan là tình trạng suy giảm chức năng não do bệnh gan gây ra. Chức năng gan bị rối loạn dẫn đến các chất độc tích tụ trong máu. Những chất độc này lại di chuyển đến não và gây ra các triệu chứng ảnh hưởng đến hệ thần kinh. Cùng tìm hiểu chi tiết bệnh não gan, nguyên nhân, triệu chứng, cách chẩn đoán và điều trị dưới đây
Bệnh não gan là gì?
Bệnh não gan hay còn gọi là hội chứng não gan, là tình trạng suy giảm chức năng não tạm thời ở những người mắc bệnh gan tiến triển. Bệnh não gan xuất hiện khi gan bị tổn thương nặng nề, không thể thải độc tố ra khỏi cơ thể.
Khi đó, các chất độc bắt đầu tích tụ trong máu và lan truyền khắp cơ thể, trong đó có não. Sự tích tụ độc tố trong não sẽ gây ra các triệu chứng về thần kinh và toàn thân.
Theo phân loại, có 3 loại bệnh não gan:
Loại A: Do suy gan cấp tính
Loại B: Xảy ra ở một số người có shunt nối hai tĩnh mạch bên trong gan mà không có bệnh gan tiềm ẩn
Loại C: Do bệnh gan mạn tính và sẹo gan (xơ gan)
Dựa trên các triệu chứng, bệnh não gan được chia làm 4 độ:
Độ 1: Nhẹ - Nói ngọng, khó ngủ, khó tập trung
Độ 2: Trung bình - Uể oải, thay đổi tính cách, nhầm lẫn, hay quên
Độ 3: Nặng - Lú lẫn, nói lắp, mất nhận thức
Độ 4: Hôn mê
Nhìn chung, bệnh não gan là biến chứng nặng nề của bệnh gan. Đây là tình trạng cấp cứu y khoa, cần được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh những biến chứng thậm chí tử vong.
Triệu chứng của bệnh não gan
Khi bị bệnh não gan, người bệnh sẽ có những triệu chứng về thần kinh-tâm thần, đặc trưng bởi sự suy giảm chức năng nhận thức, cụ thể:
Lo lắng, khó chịu
Giảm khả năng tập trung, suy nghĩ, phán đoán
Hay quên, dễ nhầm lẫn
Thay đổi tâm trạng, cách cư xử
Có thể bị co giật cơ, run
Giảm tỉnh táo, mất ngủ
Nói sảng, lắp bắp, mất khả năng giao tiếp bình thường
Ngoài ra còn một số biểu hiện thể chất:
Hơi thở có mùi đặc biệt
Yếu cơ, nhất là tay chân
Run, giật cơ
Ở giai đoạn muộn, bệnh nhân có thể rơi vào hôn mê hoặc tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.
Nguyên nhân gây bệnh não gan
Chức năng chính của gan là lọc các chất độc, chất thải ra khỏi máu. Tuy nhiên khi gan bị tổn thương, quá trình này bị ảnh hưởng.
Cụ thể, gan phải làm việc vất vả hơn để loại bỏ độc tố. Nhưng độc tố vẫn không thể đào thải hết, tích tụ dần trong máu.
Độc tố trong máu - đặc biệt là ammoniac - có khả năng lan truyền khắp cơ thể, kể cả lên não. Sự hiện diện của chất độc trong não là nguyên nhân trực tiếp gây nên các rối loạn thần kinh, tâm thần.
Như vậy, nguyên nhân chính dẫn đến bệnh não gan là do bệnh lý gan nền (viêm gan, xơ gan...), khiến gan không thể thải độc, độc tố tích tụ trong máu và não.
Bên cạnh đó, một số yếu tố sau cũng có thể gây hoặc làm trầm trọng thêm bệnh não gan:
Lạm dụng rượu bia
Dùng một số loại thuốc (thuốc ngủ, thuốc chống trầm cảm...)
Táo bón
Mất nước, rối loạn điện giải
Xuất huyết đường tiêu hóa
Nhiễm trùng
Suy thận
Người có tiền sử gan mạn tính (viêm gan B/C, xơ gan...) có nguy cơ mắc bệnh não gan cao hơn người bình thường.
Cách chẩn đoán bệnh não gan
Để chẩn đoán bệnh, bác sĩ sẽ dựa trên các yếu tố:
Tiền sử bệnh gan, các yếu tố nguy cơ
Triệu chứng lâm sàng
Xét nghiệm máu, đánh giá chức năng gan
Chụp cắt lớp, cộng hưởng từ não để loại trừ các nguyên nhân viêm não, khối u não
Điện não đồ ghi nhận hoạt động điện não
Xét nghiệm nồng độ ammoniac máu
Sinh thiết gan (nếu cần)
Thông qua kết quả các xét nghiệm, bác sĩ có thể xác định chính xác người bệnh có mắc bệnh não gan hay không.
Đồng thời, cũng có thể biết được nguyên nhân, mức độ nghiêm trọng của bệnh để có phương án điều trị phù hợp.
Cách điều trị bệnh não gan
Điều trị bệnh não gan tùy thuộc vào nguyên nhân, mức độ, cũng như tình trạng bệnh nhân. Một số phương pháp điều trị chính bao gồm:
Điều trị nguyên nhân gây bệnh
Trước hết, cần tìm và kiểm soát các yếu tố làm trầm trọng thêm bệnh não gan như:
Điều trị nhiễm trùng
Kiểm soát xuất huyết tiêu hóa
Ngừng sử dụng các loại thuốc gây độc cho gan, thần kinh
Điều chỉnh rối loạn điện giải, suy thận (nếu có)
Bên cạnh đó, điều trị triệt để bệnh gan nền như viêm gan, xơ gan cũng góp phần quan trọng trong điều trị bệnh não gan.
Thuốc làm giảm độc tố ammoniac
Thuốc thường được sử dụng là Lactulose và kháng sinh Rifaximin. Cơ chế của 2 loại thuốc này như sau:
Lactulose: Là đường hóa học, có tác dụng hút nước vào ruột → phân lỏng, tăng vận động ruột → giảm hấp thu ammoniac và đào thải chất độc nhanh hơn.
Kháng sinh Rifaximin: Ức chế vi khuẩn đường ruột sản sinh độc tố → giảm nồng độ ammoniac và các độc tố trong máu.
Theo dõi và điều chỉnh rối loạn điện giải
Rối loạn natri, kali máu rất dễ gặp ở bệnh nhân và cần được theo dõi, bù điện giải kịp thời.
Hỗ trợ dinh dưỡng
Chế độ ăn cân bằng, bổ sung dinh dưỡng giúp cải thiện tình trạng sức khỏe và hỗ trợ điều trị.
Những thực phẩm nên hạn chế gồm đạm động vật (thịt, trứng, sữa...) vì chúng sẽ gây tăng ammoniac máu.
Cách phòng ngừa bệnh não gan
Duy trì lối sống lành mạnh, tránh các yếu tố nguy cơ và tuân thủ điều trị bệnh gan là cách tốt nhất để phòng ngừa bệnh não gan, cụ thể:
Không sử dụng rượu bia, chất kích thích
Chế độ ăn uống đủ chất, cân bằng
Tuân thủ phác đồ điều trị bệnh gan
Kiểm tra định kỳ chức năng gan
Tiêm phòng viêm gan A và B
Trên đây là những thông tin cơ bản nhất về bệnh não gan mà mọi người cần biết. Hi vọng qua bài viết này, bạn có thêm kiến thức để phòng tránh cũng như xử lý bệnh kịp thời.