Bệnh gan sung huyết là gì? Nguyên nhân và cách điều trị
Gan là cơ quan lớn nhất trong cơ thể, chịu trách nhiệm lọc máu, tổng hợp protein, lưu trữ năng lượng,...Do vị trí và chức năng, gan rất dễ bị tổn thương bởi những rối loạn về mạch máu. Vậy bệnh gan sung huyết là gì? Nguyên nhân và cách điều trị? Cùng tìm hiểu ngay sau đây
Định nghĩa bệnh gan sung huyết
Theo y khoa, bệnh gan sung huyết được định nghĩa là tình trạng tắc nghẽn mạch máu kéo dài trong gan, làm giảm lưu lượng máu đến gan và suy giảm chức năng của gan. Nguyên nhân thường do tăng áp lực trong tĩnh mạch cửa dưới tác động của các bệnh lý về tim, phổi hay gan. Tình trạng này nếu không được điều trị, có thể dẫn đến xơ gan, suy gan và tử vong.
Các dấu hiệu chính của bệnh gan sung huyết:
Gan to, căng, đau nhẹ
Vàng da, vàng mắt
Bụng chướng, cổ chướng
Buồn nôn, nôn, ăn không ngon
Mệt mỏi, sụt cân
Xét nghiệm men gan tăng
Nguyên nhân dẫn đến bệnh gan sung huyết
Có 3 nguyên nhân chính gây nên bệnh gan sung huyết:
Suy tim mạn
Khi tim bơm máu yếu dần, máu không lưu thông được tốt khắp cơ thể mà ứ đọng lại ở một số cơ quan, trong đó có gan. Sự tích tụ máu này gây sức ép lên thành mạch máu trong gan, giảm lưu lượng máu và làm tổn thương tế bào gan. Theo thời gian, tình trạng này dẫn tới suy giảm chức năng của gan.
Xơ gan
Trong giai đoạn đầu, xơ gan làm gián đoạn quá trình máu lưu thông qua gan. Máu ứ đọng lại trong gan, tạo áp lực lên thành mạch khiến chúng bị suy yếu dần, gây ra các biểu hiện của bệnh gan sung huyết.
Tắc nghẽn tĩnh mạch trong gan
Các tình trạng như huyết khối tĩnh mạch cửa, hội chứng Budd Chiari, tăng áp lực tĩnh mạch cửa,... làm tắc nghẽn dòng chảy máu đi/đến gan gây ra bệnh gan sung huyết.
Như vậy, có thể thấy nguyên nhân chủ yếu của bệnh gan sung huyết đều liên quan đến sự suy giảm dòng máu qua gan. Các bệnh lý tim mạch, phổi, gan có vai trò quan trọng trong việc gây ra tình trạng này.
Triệu chứng của bệnh gan sung huyết
Triệu chứng sớm
Ban đầu, bệnh thường không có triệu chứng rõ ràng. Khi bắt đầu xuất hiện, triệu chứng điển hình là đau tức vùng hạ sườn phải, nơi gan đặt. Cơn đau có thể âm ỉ hoặc dữ dội tùy theo mức độ tổn thương.
Ngoài ra, bụng chướng, cảm giác no bụng nhanh khi ăn là dấu hiệu phổ biến của giai đoạn đầu. Một số ít trường hợp bị sốt nhẹ, ăn mất ngon, buồn nôn.
Triệu chứng khi bệnh tiến triển
Khi bệnh chuyển nặng, các triệu chứng rõ ràng và điển hình hơn:
Đau tức vùng gan dữ dội hơn, kéo dài và lan ra các vùng xương bả vai, lưng
Vàng da, vàng mắt: do gan không thể lọc bilirubin khỏi máu
Bụng chướng to, cổ chướng nặng; bụng căng, cảm giác đầy hơi
Tiêu chảy hoặc táo bón thay phiên
Các triệu chứng khác: sụt cân, suy nhược, dễ bầm tím, chảy máu,... do rối loạn đông máu.
Ảnh hưởng của bệnh đến cuộc sống
Nếu không được phát hiện và can thiệp kịp thời, bệnh có thể gây ra những tác động nghiêm trọng:
Rối loạn chức năng nhiều cơ quan do ảnh hưởng của suy gan
Biến chứng nặng như xuất huyết tiêu hóa, tổn thương thận, hôn mê gan, ung thư gan,...
Giảm tuổi thọ và gây tử vong ở nhiều trường hợp nặng.
Chẩn đoán bệnh gan sung huyết
Khám sức khỏe tổng quát
Bác sĩ sẽ làm hỏi bệnh, khám lâm sàng để phát hiện các biểu hiện điển hình của bệnh như gan to, vàng da, bụng chướng,... Đồng thời, bác sĩ sẽ hỏi kỹ tiền sử bệnh để tìm nguyên nhân có thể dẫn đến bệnh.
Xét nghiệm cận lâm sàng
Xét nghiệm máu được chỉ định để đánh giá chức năng gan, bao gồm các xét nghiệm: men gan, bilirubin, albumin, protein,... Kết quả cho biết mức độ tổn thương gan và mối liên hệ với bệnh gan sung huyết.
Chụp cắt lớp, MRI
Siêu âm, chụp CT scan hay MRI giúp phát hiện hình ảnh giải phẫu của gan, xem có sự dồn ứ máu, phù nề hay tổn thương. Từ đó có nhận định về tình trạng và mức độ bệnh.
Sinh thiết gan
Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định sinh thiết gan để lấy mô bệnh phẩm, xác định chính xác nguyên nhân và độ nặng của bệnh.
Điều trị bệnh gan sung huyết
Điều trị nội khoa
Kiểm soát bệnh tim, phổi kèm theo để cải thiện cung lượng tim, giảm tắc nghẽn mạch máu gan
Thuốc lợi tiểu được dùng để loại bỏ dịch dư thừa, giảm quá tải cho gan
Truyền máu, albumin và các chế phẩm dinh dưỡng để bù đắp protein và cải thiện tình trạng dinh dưỡng cho người bệnh
Điều trị phẫu thuật
Khi điều trị nội khoa không hiệu quả, một số phẫu thuật có thể được chỉ định:
Phẫu thuật nối tĩnh mạch cửa để bỏ qua vị trí tắc nghẽn
Đặt một ống thông (shunt) để giảm áp suất tĩnh mạch cửa
Ghép gan khi bệnh tiến triển xơ gan giai đoạn cuối.
Chế độ ăn và lối sống để kiểm soát bệnh tốt hơn
Chế độ dinh dưỡng và tập luyện
Chế độ ăn ít mặn, ít chất béo; nhiều rau xanh và trái cây tươi
Ngủ đủ giấc và tránh căng thẳng thần kinh kéo dài
Tập thể dục nhẹ nhàng, đều đặn theo hướng dẫn của bác sĩ
Kiểm soát tốt các bệnh lý khác
Điều trị triệt để và kiểm soát tốt đường huyết, huyết áp, mỡ máu,... giúp cải thiện tình trạng bệnh và hạn chế biến chứng.
Tránh các yếu tố nguy cơ
Không sử dụng rượu bia, tránh các loại thực phẩm gây hại cho gan.
Nên kiểm tra, tầm soát bệnh định kỳ.
Tóm lại, bệnh gan sung huyết là tình trạng nguy hiểm, có nhiều nguyên do và diễn biến phức tạp. Việc nắm được các thông tin cơ bản như triệu chứng, nguyên nhân, cách chẩn đoán và điều trị sẽ giúp phát hiện sớm, can thiệp hiệu quả và tiên lượng tốt cho bệnh nhân. Để phòng tránh bệnh, mọi người cần chú ý cải thiện lối sống, điều trị tốt các bệnh nền và thăm khám định kỳ.