Viêm gan do virus: Hiểm họa ngầm cần cảnh giác và phòng ngừa
Viêm gan do virus là một căn bệnh nguy hiểm có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Gan đóng vai trò vô cùng quan trọng trong cơ thể, thực hiện hàng trăm chức năng thiết yếu như tiêu hóa thức ăn, sản xuất protein, dự trữ glycogen, tái tạo máu và lọc chất độc ra khỏi cơ thể. Khi gan bị tổn thương do các loại virus xâm nhập, chức năng của nó bị suy giảm nghiêm trọng, đe dọa trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng của người bệnh. Chính vì vậy, hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa viêm gan do virus là điều vô cùng cần thiết.
Những nguyên nhân phổ biến gây viêm gan do virus
Virus viêm gan A (HAV)
- Đường lây truyền chủ yếu qua đường miệng từ thực phẩm hoặc nước uống bị ô nhiễm phân.
- Thường gây viêm gan cấp tính, hiếm khi gây viêm gan mạn tính.
- Các triệu chứng: sốt, mệt mỏi, buồn nôn, nôn, đau bụng, phân nhạt màu, nước tiểu sẫm.
Virus viêm gan B (HBV)
- Lây truyền qua tiếp xúc với máu, dịch cơ thể hoặc quan hệ tình dục với người nhiễm HBV.
- Có khả năng gây viêm gan cấp tính và mạn tính, dẫn đến xơ gan, ung thư gan.
- Các triệu chứng tương tự viêm gan A nhưng thường nặng hơn.
Virus viêm gan C (HCV)
- Lây truyền chủ yếu qua tiếp xúc với máu bị nhiễm HCV.
- Thường gây viêm gan mạn tính, dẫn đến xơ gan, ung thư gan nếu không điều trị.
- Các triệu chứng giống viêm gan B nhưng thường nhẹ hơn ở giai đoạn đầu.
Virus viêm gan D (HDV)
- Chỉ lây nhiễm ở những người đã bị nhiễm HBV.
- Gây nặng thêm tình trạng viêm gan do HBV, làm tăng nguy cơ xơ gan nhanh chóng.
Virus viêm gan E (HEV)
- Lây truyền giống như HAV qua đường phân-miệng từ thức ăn, nước uống nhiễm bẩn.
- Thường chỉ gây viêm gan cấp tính, hiếm khi gây mạn tính hóa.
Triệu chứng cảnh báo viêm gan do virus
Giai đoạn sớm
- Sốt, mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn, nôn mửa, đau bụng là những triệu chứng sớm của viêm gan virus.
- Các triệu chứng này dễ bị nhầm với cúm, dẫn đến chẩn đoán muộn.
Giai đoạn tiến triển
- Vàng da và tái mắt (do tăng bilirubin máu) là dấu hiệu điển hình của viêm gan.
- Nước tiểu có màu sẫm như màu bia đóng, phân nhạt màu do thiếu mật.
- Đau vùng gan phải, gan to ra (do viêm và sưng).
- Mệt mỏi kéo dài, chán ăn, sút cân nhanh chóng.
Các triệu chứng khác của viêm gan mạn tính
- Da ngứa nhiều, xuất hiện đồi mồi gân, bầm tím dễ dàng (do rối loạn đông máu).
- Phù chân, chướng bụng (do tích dịch ứ đọng).
- Các biểu hiện của suy gan, não gan, ung thư gan.
Những biện pháp phòng ngừa hữu hiệu
Tiêm phòng vắc-xin viêm gan
- Vắc-xin viêm gan A bảo vệ hiệu quả chống lại HAV.
- Vắc-xin viêm gan B ngăn ngừa lây nhiễm HBV hiệu quả lên đến 95%.
- Tiêm phòng vắc-xin từ sớm giúp phòng bệnh tốt nhất. Đối với người lớn chưa tiêm, nên bổ sung ngay.
Thực hiện các biện pháp vệ sinh an toàn
- Sử dụng bao cao su khi giao hợp để ngăn ngừa lây truyền HBV, HCV qua đường tình dục.
- Không sử dụng chung bàn chải đánh răng, đồ cạo râu… có nguy cơ tiếp xúc máu.
- Đeo găng tay khi xử lý vết thương, dịch cơ thể người khác.
- Không xăm hình, đâm lỗ tai tại nơi không đảm bảo an toàn.
Chú ý vệ sinh thực phẩm
- Chỉ ăn thực phẩm đã được nấu chín kỹ bằng nhiệt độ cao.
- Uống nước sạch đã được khử trùng, không dùng nước bẩn.
- Rửa sạch tay trước khi chế biến và ăn uống.
- Vệ sinh, khử trùng đồ dùng nhà bếp thường xuyên.
. Thực hiện xét nghiệm máu sàng lọc định kỳ
- Khám và xét nghiệm máu tầm soát HBV, HCV cho các đối tượng nguy cơ.
- Điều trị kịp thời nếu phát hiện nhiễm virus, ngăn ngừa biến chứng nặng.
Những hệ lụy nghiêm trọng của viêm gan virus
Hậu quả của viêm gan cấp tính
- Suy giảm chức năng gan nghiêm trọng, dẫn đến suy gan cấp tính.
- Rối loạn đông máu, chảy máu tiêu hóa, não gan làm tăng nguy cơ tử vong.
- Tỷ lệ tử vong khoảng 1% với viêm gan virus A và lên tới 2% với viêm gan virus B, E.
Nguy cơ mạn tính hóa viêm gan
- Viêm gan virus B, C có khả năng trở thành mạn tính cao.
- Viêm gan mạn tính dẫn đến tổn thương gan kéo dài, khó hồi phục.
- Tiến triển thành xơ gan, ung thư biểu mô tế bào gan trong thời gian dài.
Biến chứng của viêm gan mạn tính
- Xơ gan, làm giảm chức năng gan, dẫn đến suy gan giai đoạn cuối.
- Ung thư biểu mô tế bào gan nguy hiểm, tỷ lệ sống thấp sau 5 năm.
- Phình tĩnh mạch thực quản, chảy máu đường tiêu hóa nghiêm trọng.
- Tồn dư nước, muối dẫn đến phù, tích tụ dịch ổ bụng.
- Rối loạn đông máu, xuất huyết não, hội chứng não gan.
Tác động đến sức khỏe và cuộc sống
- Ảnh hưởng lớn đến sức khỏe thể chất và tinh thần của người bệnh.
- Làm giảm chất lượng cuộc sống, khó khăn trong sinh hoạt, làm việc.
- Gánh nặng kinh tế lớn cho gia đình, xã hội do chi phí điều trị cao.
- Nguy cơ lây lan dịch bệnh trong cộng đồng nếu không phòng ngừa đúng cách.
Viêm gan do virus là một mối đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng cần được cảnh giác và phòng ngừa triệt để. Với nguy cơ lây nhiễm cao qua nhiều đường lây truyền, khả năng gây ra các biến chứng nguy hiểm như suy gan, xơ gan, ung thư gan, viêm gan virus có thể dẫn đến những hậu quả khôn lường nếu không được phát hiện và can thiệp điều trị kịp thời.
Chúng ta cần nâng cao nhận thức về bệnh, chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa như tiêm vắc-xin, vệ sinh an toàn thực phẩm, tránh tiếp xúc với dịch cơ thể người khác và tầm soát thường xuyên để sớm phát hiện nhiễm virus. Đồng thời, cần đẩy mạnh các chiến dịch nâng cao nhận thức, tiêm chủng đại trà để kiểm soát dịch bệnh, bảo vệ sức khỏe cho cả cộng đồng.