Ung thư gan: Những điều cần biết về căn bệnh nguy hiểm này
Ung thư gan là một trong những căn bệnh ung thư phổ biến và nguy hiểm nhất trên thế giới. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ung thư gan đứng thứ ba trong số các nguyên nhân gây tử vong do ung thư, chỉ sau ung thư phổi và ung thư dạ dày. Bệnh này xảy ra khi các tế bào gan bị đột biến và phát triển không kiểm soát, hình thành khối u ác tính. Hiểu rõ về ung thư gan, bao gồm nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị, là điều vô cùng quan trọng để phát hiện sớm và có thể cứu sống nhiều bệnh nhân.
Vai trò của gan trong cơ thể
Gan là cơ quan lớn nhất trong cơ thể con người, đóng vai trò quan trọng trong quá trình tiêu hóa, trao đổi chất và loại bỏ các chất độc hại. Gan thực hiện nhiều chức năng thiết yếu, bao gồm:
1. Tiêu hóa và hấp thụ chất dinh dưỡng: Gan sản xuất mật giúp tiêu hóa chất béo và vitamin tan trong dầu.
2. Loại bỏ chất độc hại: Gan giúp lọc và loại bỏ các chất độc hại từ máu, bao gồm cả rượu và thuốc men.
3. Dự trữ năng lượng: Gan dự trữ glucose dưới dạng glycogen và có thể giải phóng ra khi cơ thể cần.
4. Sản xuất các protein quan trọng: Gan sản xuất nhiều protein quan trọng như albumin, các yếu tố đông máu và các protein liên quan đến miễn dịch.
Khi gan bị tổn thương hoặc không hoạt động bình thường, toàn bộ cơ thể sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Ung thư gan là một trong những nguyên nhân gây tổn thương gan nghiêm trọng, có thể dẫn đến suy gan và tử vong nếu không được điều trị kịp thời.
Ung thư gan là gì?
Ung thư gan là một loại ung thư phát sinh từ các tế bào gan bị đột biến. Các tế bào ung thư này tăng sinh nhanh chóng, hình thành khối u ác tính trong gan. Theo thời gian, khối u có thể lan rộng và xâm lấn các cơ quan lân cận hoặc di căn sang các bộ phận khác của cơ thể.
Có hai loại ung thư gan chính:
1. Ung thư biểu mô tế bào gan (Hepatocellular carcinoma - HCC): Chiếm khoảng 90% các trường hợp ung thư gan, phát sinh từ các tế bào biểu mô gan.
2. Ung thư đường mật (Cholangiocarcinoma): Phát sinh từ các tế bào tạo nên đường mật trong gan.
Nguyên nhân gây ung thư gan
Có nhiều yếu tố có thể dẫn đến ung thư gan, bao gồm:
1. Viêm gan virus B và C: Nhiễm trùng virus viêm gan B và C mạn tính là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư gan trên toàn cầu.
2. Rượu: Lạm dụng rượu trong thời gian dài có thể dẫn đến xơ gan và ung thư gan.
3. Chất độc hóa học: Tiếp xúc với một số chất độc hóa học như aflatoxin (một loại nấm mốc độc hại) có thể làm tăng nguy cơ ung thư gan.
4. Béo phì và tiểu đường: Béo phì và tiểu đường liên quan đến tăng nguy cơ mắc các bệnh gan mạn tính, bao gồm cả ung thư gan.
5. Bệnh gan mạn tính khác: Các bệnh gan mạn tính khác như xơ gan, bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu gây ra cũng có thể dẫn đến ung thư gan.
Các giai đoạn của ung thư gan
Có hai hệ thống phân loại giai đoạn ung thư gan phổ biến nhất là hệ thống TNM và hệ thống BCLC (Barcelona Clinic Liver Cancer).
Hệ thống TNM
- Giai đoạn I: Khối u đơn độc trong gan, không di căn.
- Giai đoạn II: Khối u đơn độc trong gan, với xâm lấn mạch máu hoặc lan rộng trong gan.
- Giai đoạn III: Nhiều khối u trong gan hoặc lan rộng ngoài gan.
- Giai đoạn IV: Di căn xa, ung thư lan rộng đến các cơ quan khác.
Hệ thống BCLC
- Giai đoạn 0: Khối u sớm, chức năng gan tốt.
- Giai đoạn A: Khối u đơn độc hoặc có ba khối u nhỏ, chức năng gan tốt.
- Giai đoạn B: Khối u lớn hoặc nhiều khối u, không di căn, chức năng gan tốt.
- Giai đoạn C: Di căn hoặc xâm lấn tĩnh mạch chủ, chức năng gan giảm.
- Giai đoạn D: Ung thư giai đoạn cuối, chức năng gan xấu.
Phát hiện ung thư gan ở giai đoạn sớm có ý nghĩa quan trọng trong việc lựa chọn phương pháp điều trị thích hợp và tăng cơ hội sống sót cho bệnh nhân.
Triệu chứng của ung thư gan
Ở giai đoạn đầu, ung thư gan thường không gây ra triệu chứng rõ rệt. Khi bệnh tiến triển, các triệu chứng có thể xuất hiện như sau:
Giai đoạn sớm
- Sút cân không rõ nguyên nhân
- Rối loạn tiêu hóa (ăn không ngon, buồn nôn, đau bụng)
- Đau vùng hạ sườn phải
- Sốt nhẹ và đau khớp
Giai đoạn muộn
- Sút cân nhanh chóng
- Mệt mỏi, suy nhược cơ thể
- Rối loạn tiêu hóa nặng (tiêu chảy, buồn nôn, ăn không ngon)
- Đau tức vùng hạ sườn phải
- Gan to, có thể sờ thấy khối u cứng
- Vàng da, ngứa toàn thân
- Phù chân, phù bụng
- Xuất huyết dưới da, dưới niêm mạc
- Nhiễm trùng đường mật
Các triệu chứng trên thường xuất hiện khi khối u phát triển lớn hoặc ung thư đã di căn sang các cơ quan khác. Do đó, việc tầm soát và phát hiện sớm ung thư gan rất quan trọng để có thể điều trị kịp thời.
Chẩn đoán ung thư gan
Các xét nghiệm và cận lâm sàng thường được sử dụng để chẩn đoán ung thư gan bao gồm:
1. Xét nghiệm máu: Xét nghiệm enzyme gan (ALT, AST), protein nhân đặc hiệu (AFP) và các chỉ số chức năng gan khác.
2. Siêu âm: Giúp phát hiện khối u và đánh giá tình trạng gan.
3. Chụp cắt lớp vi tính (CT) hoặc cộng hưởng từ (MRI): Cung cấp hình ảnh chi tiết về kích thước, vị trí và mức độ lan rộng của khối u.
4. Chụp tắc nghẽn gan: Giúp đánh giá mức độ xâm lấn của khối u vào các mạch máu.
5. Sinh thiết: Lấy mẫu mô từ khối u để xác định loại ung thư và mức độ ác tính.
Sau khi chẩn đoán xác định, các bác sĩ sẽ đánh giá giai đoạn ung thư và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.
Điều trị ung thư gan
Phương pháp điều trị ung thư gan phụ thuộc vào giai đoạn bệnh, tình trạng sức khỏe và chức năng gan của bệnh nhân. Các lựa chọn điều trị chính bao gồm:
1. Phẫu thuật cắt bỏ khối u: Được áp dụng cho các trường hợp ung thư gan giai đoạn sớm, khi khối u còn nhỏ và chưa di căn.
2. Ghép gan: Được cân nhắc cho bệnh nhân ung thư gan giai đoạn sớm hoặc giai đoạn muộn với chức năng gan kém.
3. Đốt sóng cao tần (RFA): Sử dụng nhiệt độ cao để tiêu diệt các tế bào ung thư.
4. Điều trị nội khoa: Bao gồm hóa trị liệu, điều trị miễn dịch và các loại thuốc mới nhắm mục tiêu điều trị ung thư gan.
5. Xạ trị: Được sử dụng để điều trị khối u không thể phẫu thuật hoặc để kiểm soát triệu chứng.
6. Các phương pháp can thiệp mạch máu: Bao gồm nút mạch, xạ trị trong mạch để ngăn chặn sự phát triển của khối u.
Việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp cần có sự đánh giá toàn diện từ các bác sĩ chuyên khoa và sự hợp tác của bệnh nhân.
Ung thư gan là một căn bệnh nghiêm trọng và nguy hiểm, nhưng có thể được điều trị thành công nếu phát hiện sớm. Việc hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp chẩn đoán, điều trị ung thư gan là rất quan trọng để có thể phòng ngừa và đối phó với bệnh. Hãy chú ý đến sức khỏe của mình, tầm soát ung thư gan định kỳ và có lối sống lành mạnh để giảm nguy cơ mắc bệnh. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, hãy đến gặp bác sĩ ngay lập tức để được tư vấn và điều trị kịp thời.