Sống chung với người bệnh viêm gan - Hướng dẫn chi tiết về phòng ngừa lây nhiễm
Viêm gan virus là một vấn đề sức khỏe cộng đồng đáng quan tâm tại Việt Nam. Theo số liệu thống kê, tỷ lệ mắc bệnh viêm gan B và C ở nước ta khá cao, với mỗi 6-7 người Việt có 1 người bị viêm gan B và mỗi 20-40 người lại có 1 người bị viêm gan C. Điều này đồng nghĩa với việc nhiều gia đình Việt đang có ít nhất một thành viên mắc bệnh viêm gan mà không hề hay biết. Bệnh viêm gan virus thường diễn biến âm thầm, không gây ra triệu chứng rõ rệt, khiến người bệnh dễ dàng lây lan bệnh cho những người xung quanh. Vì vậy, khi sống chung với người bị viêm gan, chúng ta cần nắm rõ cách thức phòng ngừa lây nhiễm để bảo vệ sức khỏe của chính mình và những người thân khác.
Viêm gan A
Đường lây truyền chính
- Viêm gan A lây qua đường tiêu hóa, chủ yếu do ăn uống thực phẩm hoặc nước uống bị ô nhiễm bởi phân của người bệnh.
- Virus cũng có thể lây lan qua đường tiếp xúc trực tiếp với người bệnh hoặc vật dụng bị nhiễm virus.
Thời gian dễ lây nhiều nhất
- Người bệnh dễ lây lan virus nhất trong khoảng 2-3 tuần trước khi có triệu chứng của bệnh viêm gan cấp tính như vàng da, nước tiểu sẫm màu, mệt mỏi, buồn nôn, đau bụng.
- Sau khi xuất hiện triệu chứng, khả năng lây nhiễm vẫn còn trong vòng 1-2 tuần.
Phòng ngừa
- Chủng ngừa vắc-xin là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất. Mọi người, đặc biệt là trẻ em và người lớn chưa mắc bệnh, nên đi tiêm vắc-xin phòng viêm gan A.
- Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch, đặc biệt trước khi ăn uống và sau khi đi vệ sinh.
- Chỉ ăn uống thực phẩm được nấu chín kỹ và nước uống đã đun sôi.
- Tránh tiếp xúc trực tiếp với phân của người bệnh hoặc vật dụng bị nhiễm phân.
Viêm gan B
Đường lây truyền chính
- Viêm gan B lây qua tiếp xúc với máu, dịch cơ thể hoặc tiếp xúc đường tình dục với người bệnh.
- Trẻ sơ sinh có thể bị lây nhiễm từ mẹ trong quá trình sinh nở.
Vắc-xin phòng ngừa
- Vắc-xin phòng viêm gan B rất hiệu quả và an toàn, nên chúng ta nên chủng ngừa càng sớm càng tốt, đặc biệt là trẻ sơ sinh.
- Liều lượng vắc-xin theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) gồm 3 mũi tiêm trong vòng 6 tháng.
Biện pháp phòng ngừa khác
- Luôn sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục với người bệnh hoặc người có nguy cơ cao.
- Không dùng chung đồ cá nhân như dao cạo râu, bàn chải đánh răng, găng tay y tế với người bệnh.
- Sử dụng găng tay khi tiếp xúc với máu hoặc dịch cơ thể của người bệnh.
- Không chia sẻ kim tiêm, bơm mỡ hoặc dụng cụ châm cứu với người khác.
Viêm gan C
Đường lây truyền chính
- Viêm gan C chủ yếu lây qua đường máu, tiếp xúc với dịch cơ thể nhiễm virus hoặc quan hệ tình dục không an toàn.
- Trẻ sơ sinh có thể bị lây nhiễm từ mẹ trong quá trình sinh nở.
Phòng ngừa trong quan hệ tình dục
- Luôn sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục với người bệnh hoặc người có nguy cơ cao.
- Tránh quan hệ tình dục trong thời gian người phụ nữ đang có kinh nguyệt.
- Nếu người phụ nữ viêm gan C đang có kinh, cần vệ sinh kỹ càng sau khi tắm, dùng nước rửa sạch máu có thể dính dưới sàn nhà.
Sử dụng đồ dùng cá nhân riêng
- Không dùng chung đồ cá nhân như dao cạo râu, bàn chải đánh răng, khăn tắm, dụng cụ làm móng với người bệnh.
- Nếu cần chăm sóc vết thương cho người bệnh, luôn đeo găng tay y tế và vệ sinh kỹ lưỡng sau đó.
Viêm gan B, C và D
Nguy cơ lây nhiễm qua mồ hôi và nước bọt
- Gần như không có nguy cơ lây nhiễm qua mồ hôi và nước bọt trong đời sống hàng ngày.
- Tuy nhiên, cần tránh tiếp xúc trực tiếp với mồ hôi hoặc nước bọt có lẫn máu của người bệnh.
Ăn uống chung
- Ăn uống chung hoặc chấm chung một chén nước mắm với người bệnh viêm gan B, C và D được xem là an toàn.
- Tuy nhiên, cần đảm bảo vệ sinh thực phẩm và không dùng chung đồ dùng ăn uống có thể bị nhiễm máu
Không cần cô lập người bệnh
- Không cần phải cô lập hoàn toàn người bệnh viêm gan B, C và D khỏi cuộc sống gia đình và cộng đồng.
- Tuy nhiên, cần thực hiện các biện pháp phòng ngừa lây nhiễm phù hợp như đã đề cập ở trên.
- Không bắt buộc người bệnh phải nấu nướng riêng biệt và sử dụng những chén bát riêng.
Viêm gan E
Đường lây truyền
- Viêm gan E lây qua đường ăn uống thực phẩm hoặc nước uống bị ô nhiễm bởi phân của người bệnh.
- Virus cũng có thể lây lan qua đường tiếp xúc trực tiếp với người bệnh hoặc vật dụng bị nhiễm virus.
Thời gian dễ lây
- Khác với viêm gan A, bệnh này vẫn có thể tiếp tục lây nhiễm trong nhiều tuần sau khi người bệnh đã có triệu chứng viêm gan cấp tính.
Nguy cơ cao với phụ nữ mang thai
- Viêm gan E có thể làm tăng nguy cơ tử vong cho cả mẹ và bé sơ sinh, đặc biệt trong 3 tháng cuối của thai kỳ.
- Phụ nữ mang thai cần rất thận trọng về vấn đề vệ sinh nếu trong nhà có người bị viêm gan E.
- Nên tránh tiếp xúc với phân của người bệnh và chỉ sử dụng nước uống đã đun sôi.
Một số lưu ý khác
Bệnh viêm gan không di truyền
- Bệnh viêm gan virus không có tính di truyền, nên anh chị em trong nhà không nhất thiết phải mang cùng một căn bệnh.
- Tuy nhiên, họ vẫn có nguy cơ lây nhiễm từ người bệnh nếu không thực hiện đúng các biện pháp phòng ngừa.
Không cần cô lập người bệnh hoàn toàn
- Chúng ta không nên cô lập hoàn toàn người bệnh viêm gan khỏi cuộc sống gia đình và cộng đồng.
- Tuy nhiên, cần áp dụng nghiêm ngặt các biện pháp phòng ngừa lây nhiễm phù hợp với từng loại viêm gan.
Hiểu rõ đường lây truyền và nguy cơ
- Cần hiểu rõ về đường lây truyền và nguy cơ lây nhiễm của từng loại viêm gan để áp dụng các biện pháp phòng ngừa phù hợp.
- Tránh các hành vi nguy cơ cao như chia sẻ kim tiêm, dụng cụ châm cứu hoặc quan hệ tình dục không an toàn.
Sống chung với người bệnh viêm gan đòi hỏi sự tỉnh táo và cẩn trọng từ tất cả mọi thành viên trong gia đình. Bằng cách hiểu rõ các đường lây truyền và nguy cơ lây nhiễm của từng loại viêm gan, chúng ta có thể áp dụng các biện pháp phòng ngừa phù hợp để bảo vệ sức khỏe cho chính mình và những người thân yêu. Việc chủng ngừa vắc-xin, thực hành vệ sinh cá nhân, sử dụng đồ dùng cá nhân riêng và tránh các hành vi nguy cơ cao là những bước đi cơ bản mà chúng ta cần thực hiện. Hãy nhớ rằng, sự hiểu biết và cẩn trọng là chìa khóa để chúng ta có thể sống chung một cách an toàn và hạnh phúc với người bệnh viêm gan.