Mối liên hệ giữa béo phì và nguy cơ ung thư gan
Béo phì đã trở thành một vấn đề sức khỏe cộng đồng nghiêm trọng trên toàn cầu, với hàng loạt hệ lụy nguy hiểm đối với sức khỏe con người. Một trong những hậu quả đáng lo ngại nhất của béo phì là nguy cơ gia tăng các bệnh lý về gan, đặc biệt là ung thư gan. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu chi tiết về mối liên hệ giữa béo phì và nguy cơ ung thư gan, cũng như những biện pháp phòng ngừa và kiểm soát cần thiết.
Béo phì và bệnh lý về gan
Tình trạng béo phì trên toàn cầu
Tỷ lệ người thừa cân và béo phì đang gia tăng nhanh chóng trên toàn thế giới, do lối sống ít vận động, dinh dưỡng không lành mạnh, và sự gia tăng của các bệnh lý như tiểu đường, hội chứng chuyển hóa. Béo phì không chỉ làm tăng nguy cơ các bệnh tim mạch, đột quỵ, mà còn gây ra nhiều vấn đề về tiêu hóa, đặc biệt là các bệnh lý về gan.
Các bệnh lý về gan liên quan đến béo phì
Những người thừa cân và béo phì có nguy cơ cao mắc các bệnh lý về gan như gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD), viêm gan mạn tính, và xơ gan. Tình trạng tích tụ mỡ trong gan có thể dẫn đến viêm gan mạn tính, và nếu không được điều trị, có thể tiến triển thành xơ gan và ung thư gan.
Béo phì và nguy cơ ung thư gan
Nghiên cứu về mối liên hệ giữa béo phì và ung thư gan
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ trực tiếp giữa béo phì và nguy cơ gia tăng ung thư gan. Một nghiên cứu dựa trên cơ sở dữ liệu thống kê ung thư của Mỹ giai đoạn 2011-2015 cho thấy, trong số những người mắc ung thư do trọng lượng cơ thể dư thừa, tỷ lệ ung thư gan ở nam giới là 51% và ung thư gan ở nữ giới là 48,8%.
Nghiên cứu khác trên 23.820 người ở Đài Loan trong 14 năm ghi nhận người béo phì có nguy cơ ung thư biểu mô tế bào gan cao gấp 4 lần so với người bình thường. Nguy cơ này cao gấp 100 lần đối với người béo phì bị tiểu đường và mang virus viêm gan B hoặc virus viêm gan C.
Cơ chế dẫn đến ung thư gan ở người béo phì
Quá trình dẫn đến ung thư gan ở người béo phì thường bắt đầu từ tình trạng tích tụ mỡ trong gan, hình thành bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD). Nếu không được kiểm soát, NAFLD có thể tiến triển thành viêm gan mạn tính, xơ gan, và cuối cùng là ung thư gan. Béo phì cũng làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý khác như tiểu đường, tăng huyết áp, và hội chứng chuyển hóa, tất cả đều góp phần làm gia tăng nguy cơ ung thư gan.
Triệu chứng và giai đoạn của ung thư gan
Triệu chứng ung thư gan giai đoạn đầu
Ở giai đoạn đầu, ung thư gan thường không có triệu chứng rõ rệt, tương tự như các bệnh gan mạn tính khác. Một số triệu chứng có thể bao gồm nước tiểu vàng, chán ăn, nhanh no, đầy hơi, buồn nôn, mệt mỏi, ớn lạnh ra mồ hôi, da mặt sạm đen, và tức vùng hạ sườn phải.
Triệu chứng ung thư gan giai đoạn muộn
Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, ung thư tiến triển nặng sẽ gây ra các triệu chứng rõ rệt hơn như đau hạ sườn phải tăng tần suất và mức độ, gan to có thể sờ thấy, cổ trướng, ngứa, vàng da (gồm vàng da và kết mạc mắt), nước tiểu sẫm, phân nhạt màu, xuất huyết bất thường (chảy máu lợi, vết bầm tím dưới da), sụt cân nhanh không rõ nguyên nhân,...
Điều trị và phòng ngừa ung thư gan liên quan đến béo phì
Khả năng điều trị ung thư gan
Ung thư gan có thể điều trị khỏi nếu phát hiện sớm ở giai đoạn đầu khi tế bào u gan ác tính đang ở giai đoạn khu trú, chưa xâm lấn mạch máu, hạch bạch huyết vùng hoặc di căn cơ quan xa. Tuy nhiên, bệnh ở giai đoạn muộn, với kích thước khối u lớn, xâm lấn mô và các cấu trúc xung quanh, tổn thương di căn xa, sẽ khó điều trị hơn. Mục tiêu điều trị thường là chăm sóc giảm nhẹ để kéo dài và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Biện pháp phòng ngừa ung thư gan liên quan đến béo phì
- Tiêm vaccine phòng viêm gan virus B
- Không hút thuốc lá
- Hạn chế rượu bia
- Duy trì lối sống lành mạnh, chế độ dinh dưỡng hợp lý
- Kiểm tra sức khỏe và chức năng gan định kỳ
- Kiểm soát cân nặng thông qua ăn kiêng, tập thể dục hoặc các phương pháp giảm béo an toàn dưới sự hướng dẫn của chuyên gia.
- Những người có nguy cơ cao như béo phì, thường xuyên uống nhiều rượu bia, viêm gan virus B, C mạn tính, tiền sử viêm gan tự miễn, có bệnh viêm gan mạn hoặc xơ gan... nên tầm soát ung thư gan định kỳ 6 tháng một lần bằng các phương pháp như siêu âm, xét nghiệm máu.
Béo phì là một trong những nguyên nhân quan trọng dẫn đến các bệnh lý về gan, đặc biệt là ung thư gan - một trong những căn bệnh ung thư nguy hiểm và khó điều trị nhất. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng người thừa cân và béo phì có nguy cơ cao mắc ung thư gan, đặc biệt là khi kết hợp với các yếu tố nguy cơ khác như tiểu đường, viêm gan virus. Vì vậy, việc kiểm soát cân nặng, duy trì lối sống lành mạnh và tầm soát ung thư gan định kỳ là rất quan trọng đối với nhóm người này. Bằng cách nâng cao nhận thức về mối liên hệ giữa béo phì và ung thư gan, chúng ta có thể góp phần giảm gánh nặng bệnh tật và cải thiện sức khỏe cộng đồng.