Bí quyết bảo vệ gan khỏe mạnh: Thói quen sống lành mạnh và tránh các thực phẩm có hại
Gan là một trong những cơ quan quan trọng và đa năng nhất của cơ thể, đảm nhiệm hàng trăm chức năng thiết yếu như lọc máu, tổng hợp protein, điều hòa chuyển hóa chất béo và đường, giải độc chất. Tuy nhiên, với lối sống hiện đại ngày càng nhiều áp lực và thực phẩm không lành mạnh, gan dễ bị tổn thương hơn bao giờ hết. Theo số liệu đáng báo động từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tỷ lệ mắc các bệnh về gan đang gia tăng nhanh trên toàn cầu. Riêng tại Việt Nam, có khoảng 7,8 triệu người mắc viêm gan B mạn tính, 13.000 người mắc xơ gan mất bù và khoảng 6.000 người mắc ung thư gan - căn bệnh đứng thứ 5 trong số các bệnh ung thư phổ biến nhất tại nước ta.
Nguy cơ tiềm ẩn từ thói quen sinh hoạt và ăn uống không khoa học
Nguy cơ bị xơ gan vì ăn quá nhiều dưa cải muối chua
- Tác hại của hàm lượng nitrit và nitrosamine cao trong dưa muối đối với gan:
+ Nitrit sinh ra khi nitrat trong rau được ướp muối quá lâu
+ Khi đi vào cơ thể, nitrit phản ứng tạo thành chất nitrosamine - một chất gây ung thư gan và các bệnh gan khác
- Lưu ý: Hàm lượng nitrit trong dưa muối đạt đỉnh điểm sau khoảng 1 tuần ngâm muối và giảm dần trong 2 tuần tiếp theo. Nếu quy trình muối dưa không đúng cách, hàm lượng nitrit sẽ còn cao hơn nữa.
Nguy cơ viêm loét dạ dày - tá tràng và ung thư dạ dày từ lạm dụng thực phẩm muối chua
- Ăn nhiều dưa cải chua, thực phẩm muối chua có thể làm tăng nguy cơ viêm loét dạ dày - tá tràng
- Lý do: Các chất trong thực phẩm muối chua phá hủy lớp màng bảo vệ niêm mạc dạ dày, tạo điều kiện cho vi khuẩn Helicobacter pylori xâm nhập và gây viêm loét
- Viêm loét kéo dài sẽ làm tăng nguy cơ ung thư dạ dày
Hai loại rau củ vô tình trở thành "thủ phạm" tổn thương gan
Mộc nhĩ ngâm lâu ngày
- Mộc nhĩ tươi chứa nhiều protein, cellulose... không có độc tố
- Tuy nhiên, khi được ngâm quá lâu (trên 5-7 ngày), các vi khuẩn phát triển trong môi trường ẩm ướt sẽ sinh ra hàm lượng cao chất aflatoxin
- Aflatoxin là một trong những độc tố nguy hiểm nhất gây ung thư gan, chỉ cần 1mg đã đủ gây ra căn bệnh quái ác này
- Đáng nói, aflatoxin không thể bị loại bỏ bằng cách rửa kỹ hay nấu chín ở 100°C
Khoai tây mọc mầm
- Khoai tây mọc mầm chứa hàm lượng cao độc tố solanin, một glycoalkaloid có khả năng gây ngộ độc nếu ăn phải
- Triệu chứng ngộ độc solanin nhẹ: buồn nôn, nôn, đau đầu, tiêu chảy. Trường hợp nặng có thể gây tổn thương não, hô hấp khó khăn, thậm chí tử vong
- Gan là cơ quan chịu tổn thương lớn nhất khi cơ thể tiếp xúc với chất độc như solanin vì nó là cơ quan giải độc chính
- Ăn nhiều khoai tây mọc mầm làm tăng gánh nặng giải độc cho gan, gây viêm, xơ hóa và thậm chí ung thư gan
Ba thói quen sống lành mạnh để bảo vệ gan khỏe mạnh
Ngủ đủ giấc, làm việc và nghỉ ngơi đều đặn
- Từ 1h-3h sáng là "giờ vàng" của gan khi cơ quan này đang trong quá trình tự sửa chữa và dự trữ số máu lớn nhất để phục vụ hoạt động
- Nếu thường xuyên thức khuya, gan sẽ không thể hoạt động tối đa, khả năng tự phục hồi bị suy giảm, gia tăng nguy cơ mắc các bệnh lý về gan như gan nhiễm mỡ, viêm gan, xơ gan
- Chế độ ngủ nghỉ khoa học sẽ giúp gan được "thư giãn", tái tạo và hoạt động ổn định
Tăng cường uống nước lọc và các loại nước ép trái cây, rau củ lành mạnh
- Đủ nước là nền tảng của sức khỏe gan, giúp thúc đẩy quá trình trao đổi chất, giải độc của cơ quan này hiệu quả hơn
- Đồng thời, uống thêm các loại nước ép từ trái cây, rau củ như táo, cà rốt, củ dền sẽ bổ sung thêm vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa có lợi cho sức khỏe gan
- Uống đủ nước giúp làm loãng các chất độc đào thải ra khỏi cơ thể qua nước tiểu, giảm gánh nặng cho gan
- Các loại nước ép từ trái cây, rau củ tươi như nước ép táo, cà rốt, củ dền giàu vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa tốt cho gan như vitamin C, E, carotene...
Kiên trì tập thể dục
- Tập thể dục thường xuyên với cường độ vừa phải như đi bộ, chạy nhẹ, aerobic, yoga... từ 30-60 phút, 3-4 lần/tuần sẽ rất có lợi cho sức khỏe gan
- Những người tập luyện đều đặn có khả năng trao đổi chất mạnh mẽ hơn, chất độc trong cơ thể được đào thải nhanh hơn, giảm nguy cơ tích tụ chất béo và mỡ dẫn đến gan nhiễm mỡ
- Thêm vào đó, tập thể dục còn giúp tăng cường khả năng chống lại các chất độc hại của gan, giảm nguy cơ mắc các bệnh về gan như viêm, xơ hóa và ung thư
Thay đổi chế độ ăn uống lành mạnh
Hạn chế các món ăn có nhiều muối, đồ ăn nhanh, chất bảo quản
- Muối làm tăng gánh nặng lọc máu cho gan, gây viêm, xơ gan
- Đồ ăn nhanh, chất bảo quản khó tiêu gây tích tụ chất béo, gan nhiễm mỡ
Tăng cường rau xanh, trái cây tươi
- Rau xanh lá đậm như rau chân vịt, cải xoăn giàu chất xơ, vitamin, khoáng chất tốt cho gan
- Trái cây như nho, lê, táo, chuối cung cấp vitamin, chất chống oxy hóa bảo vệ gan
Ưu tiên protein từ thịt nạc, cá, trứng, đậu
- Những nguồn protein này dễ tiêu hóa hơn thịt đỏ và không gây tăng mỡ máu, gánh nặng cho gan
Uống trà xanh, nước ép rau củ quả thay nước ngọt
- Trà xanh giàu chất chống oxy hóa tốt cho sức khỏe gan
- Nước ép rau củ quả tươi bổ sung vitamin, khoáng chất mà không gây tăng đường huyết
Gan là cơ quan quan trọng không thể thiếu của cơ thể nhưng lại dễ bị tổn thương bởi lối sống và thói quen ăn uống không lành mạnh. Bằng việc hình thành những thói quen sống khoa học như ngủ đủ giấc, tập thể dục và uống đủ nước, đồng thời kiểm soát chế độ ăn hợp lý, từ bỏ các thực phẩm "thủ phạm" làm hại gan, chúng ta hoàn toàn có thể bảo vệ sức khỏe của cơ quan này. Đừng đợi đến khi mắc phải các bệnh về gan nghiêm trọng mới ăn năn hối hận, hãy hành động ngay từ bây giờ để giữ gìn "trái tim của cơ thể" - gan của bạn luôn khỏe mạnh!