Những thực phẩm người bệnh gan và thận nên tránh
Gan và thận là hai cơ quan quan trọng đóng vai trò lọc độc, tiết chế các chất và duy trì sự cân bằng cho cơ thể. Tuy nhiên, do một số yếu tố như tuổi tác, di truyền, thói quen sinh hoạt, ăn uống không lành mạnh, sử dụng thuốc quá liều... dẫn đến các bệnh lý về gan, thận ngày càng gia tăng.
Theo thống kê, tỷ lệ người mắc bệnh về gan chiếm khoảng 10% dân số. Bên cạnh đó, tỷ lệ suy giảm chức năng thận cũng đang gia tăng ở người trưởng thành. Việc lựa chọn thực phẩm hợp lý cho người mắc bệnh gan và thận vô cùng quan trọng, có thể giúp cải thiện triệu chứng, phục hồi và kiểm soát bệnh tốt hơn. Tuy nhiên, một số loại thực phẩm lại tiềm ẩn những nguy cơ, thậm chí có thể làm bệnh nặng hơn. Dưới đây là một số loại thực phẩm người bệnh gan và thận nên hạn chế hoặc tránh:
Cà chua chưa chín và các loại thực phẩm chứa nhiều chất độc solanine
Cà chua xanh chưa chín hoàn toàn chứa một lượng lớn chất độc solanine. Ăn phải lượng lớn chất này sẽ gây quá tải và làm tổn thương gan. Ngoài ra các loại củ, quả như khoai tây, cà tím xanh cũng chứa chất độc solanine cao.
Nạp quá nhiều solanine vào cơ thể sẽ khiến gan phải làm việc vất vả, quá tải để giải độc cho cơ thể. Điều này gây nguy hiểm cho người bệnh gan vì có thể khiến tình trạng gan ngày càng tồi tệ và nặng hơn. Do đó, bệnh nhân gan nên tránh ăn cà chua chưa chín cũng như khoai tây mọc mầm, vì chúng rất dễ gây hại.
Đậu phụ thối
Tuy có mùi vị đặc trưng, nhưng đậu phụ thối lại chứa rất nhiều vi khuẩn và các chất độc như hydro sunfua, amoniac. Những chất này được sinh ra trong quá trình lên men của đậu nành để tạo thành đậu phụ thối.
Chúng có khả năng gây tổn thương, ăn mòn gan và ảnh hưởng xấu tới quá trình hồi phục, tái tạo tế bào gan ở người bệnh. Vì thế, đậu phụ thối được xếp vào nhóm thực phẩm nguy hiểm, tuyệt đối không nên sử dụng đối với bệnh nhân gan.
Rau muối chua
Rau muối chua là món ăn được nhiều người ưa chuộng bởi vị mặn, chua thú vị. Tuy nhiên, trong quá trình ủ chua và muối rau củ sẽ sinh ra chất độc nitrosamine. Đây là một chất gây hại cho gan, làm tổn thương tế bào gan và suy giảm chức năng gan.
Do đó, bệnh nhân mắc các bệnh về gan như xơ gan, viêm gan...cần phải kiêng hoàn toàn món rau muối chua. Thay vào đó, có thể sử dụng các loại rau củ quả tươi để nấu ăn cho đa dạng hơn.
Thịt đỏ, thịt chế biến nhiều mỡ
Thịt chứa nhiều protein, mỡ và các chất khó tiêu hóa. Ăn nhiều thịt đỏ như thịt bò, lợn hay chế biến theo cách nhiều dầu mỡ đều khiến gan, thận phải làm việc cực để đào thải chúng ra khỏi cơ thể.
Các nghiên cứu cho thấy, lượng chất béo tiêu thụ từ động vật của người Việt đã gấp 3 lần so với mức khuyến nghị, lên tới 0,8 mg/ngày. Điều đó gây quá tải và có hại cho gan. Vì vậy, bệnh nhân gan mạn tính không nên ăn nhiều thịt đỏ, nhất là chế biến theo kiểu chiên, xào nhiều dầu mỡ.
Thuốc giảm đau
Dùng thuốc giảm đau như paracetamol, ibuprofen... trong thời gian dài sẽ ảnh hưởng xấu tới hoạt động của gan. Cơ chế là các loại thuốc này làm giảm tốc độ lưu thông máu đi qua gan, do đó làm suy giảm chức năng gan.
Người bị bệnh về gan, thận sẵn nếu sử dụng thuốc giảm đau kéo dài và liều lượng cao sẽ khiến bệnh càng trầm trọng hơn. Đây cũng là nguyên nhân gây suy gan, suy thận ở nhiều bệnh nhân.
Đồ uống có cồn
Các loại đồ uống có cồn đều có hại cho gan như rượu bia, vodka, whiskey... Bởi khi uống vào cơ thể, cồn được vận chuyển trực tiếp đến gan qua đường máu. Gan có chức năng chuyển hóa cồn thành nước và cacbonic để thải ra ngoài.
Tuy nhiên, uống rượu quá nhiều và thường xuyên khiến lượng cồn trong máu tăng cao, vượt quá khả năng xử lý của gan. Điều đó làm tổn thương gan, dẫn đến gan nhiễm mỡ, xơ gan hoặc ung thư gan ở người nghiện rượu.
Căng thẳng mệt mỏi kéo dài
Stress kéo dài sẽ làm tăng tiết các hormone gây hại cho cơ thể như adrenaline, cortisol. Điều này làm tăng nhịp tim, huyết áp và có thể gây co thắt mạch máu.
Khi cơ thể luôn trong tình trạng căng thẳng, lượng máu đi qua gan và thận bị giảm do mạch máu co lại. Giảm lưu lượng máu khiến hoạt động của hai cơ quan này bị ảnh hưởng và suy giảm theo thời gian.
Một số loại hoa quả
Bên cạnh công dụng tăng cường sức đề kháng và bảo vệ gan, một số loại hoa quả lại chứa quá nhiều chất chống oxy hóa như quả mâm xôi, dâu tây, cam, chanh... Nếu sử dụng nhiều các loại quả này sẽ gây áp lực cho gan, làm cơ quan này khó khăn hơn trong việc đào thải độc tố.
Sữa và các chế phẩm từ sữa
Sữa và các sản phẩm từ sữa như phô mai, sữa chua, bơ... đều chứa hàm lượng phospho khá cao. Ăn uống nhiều chúng sẽ tăng gánh nặng cho thận, buộc cơ quan này phải hoạt động hết công suất để đào thải lượng phospho dư thừa ra khỏi cơ thể.
Điều này rất nguy hiểm với người bị suy giảm chức năng thận. Nếu thận yếu không đào thải hết lượng phospho, chúng sẽ tích tụ trong máu và các mô, gây ra nhiều biến chứng.
Chuối và các loại thực phẩm giàu kali
Chuối rất giàu kali với hàng trăm mg kali trong một quả chuối vừa. Ăn nhiều chuối và các thực phẩm giàu kali như khoai lang, sô cô la... rất có hại với người bị suy giảm chức năng thận. Bởi lúc này, thận đã không thể lọc các chất thải như kali, phosphate ra khỏi cơ thể.
Do đó, nếu vẫn tiêu thụ nhiều thực phẩm giàu kali, chúng sẽ tích tụ và gây ra các rối loạn nguy hiểm như rối loạn nhịp tim, suy tim, hôn mê... có thể dẫn đến tử vong.
Trên đây là một số thực phẩm người bệnh gan và thận cần phải kiêng kỵ hoặc hạn chế. Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp các bạn có thêm kiến thức để chọn lựa, xây dựng chế độ dinh dưỡng phù hợp cho bản thân.