Viêm gan B: Khi nào cần và không nên dùng thuốc điều trị
Viêm gan B là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do virus viêm gan B (HBV) gây ra. Đây là một vấn đề sức khỏe cộng đồng đáng quan tâm bởi tốc độ lây lan cao và biến chứng nặng nề như xơ gan, ung thư gan. Hiện nay, thuốc kháng vi rút được sử dụng rộng rãi trong điều trị viêm gan B. Tuy nhiên, việc lạm dụng và sử dụng không đúng cách có thể dẫn đến tình trạng kháng thuốc. Vậy người bệnh viêm gan B nên và không nên dùng thuốc trong những trường hợp nào?
Hãy cùng tìm hiểu chi tiết hơn qua bài viết sau đây:
Viêm gan B là bệnh gì?
Viêm gan B là một bệnh về gan do virus viêm gan B gây ra. Đây cũng là nguyên nhân phổ biến gây ra bệnh viêm gan. Đây cũng là một trong những bệnh truyền nhiễm và gây tử vong cao ở Việt Nam và trên thế giới. HBV chủ yếu lây truyền qua đường máu và dịch cơ thể.
Với HBV mãn tính hoặc tái hoạt động, nếu không điều trị hay điều trị không hiệu quả sẽ dẫn đến tình trạng xơ gan, ung thư gan, suy gan...
Điều trị viêm gan B khi nào?
Không phải bệnh nhân nào mắc viêm gan B cũng cần phải điều trị bằng thuốc. Tùy thuộc vào tình trạng bệnh và được chỉ định bởi bác sĩ, người bệnh sẽ quyết định có nên dùng thuốc hay không.
Theo đó, có 4 giai đoạn viêm gan B khác nhau và cần điều trị khác nhau:
Giai đoạn 1: Có kháng nguyên bề mặt virus HBsAg (+), có kháng nguyên nội sinh HBeAg (+) chứng tỏ virus đang phân chia và nhân lên mạnh. Bên cạnh đó còn có biểu hiện vàng mắt, vàng da, mệt mỏi, chán ăn, ALT tăng cao. Đây là trường hợp viêm gan B cấp tính rõ rệt và cần dùng thuốc kháng virus ngay.
Giai đoạn 2: HBsAg (+) nhưng HBeAg (-), không có triệu chứng lâm sàng. Giai đoạn này người bệnh mang trong người virus viêm gan B nhưng virus "ngủ yên", không nhân lên và không gây tổn thương gan. Do đó, người bệnh ở giai đoạn này chưa cần dùng thuốc.
Giai đoạn 3: HBsAg (+), HBeAg (+) nhưng không biểu hiện triệu chứng viêm gan B. Người bệnh có "miễn dịch chống virus" nhờ vào sự đáp ứng miễn dịch của cơ thể. HBeAg vẫn có mặt và virus vẫn có khả năng nhân lên. Do đó, giai đoạn này cần theo dõi sát, nếu có biểu hiện bất thường cần chỉ định dùng thuốc.
Giai đoạn 4: HBsAg (+), HBeAg (-), nhưng có dấu hiệu lâm sàng. Đây là giai đoạn mạn tính không hoạt động, virus từng kích hoạt nhưng đã ức chế. Bệnh nhân ở giai đoạn này không cần dùng thuốc ngay, nhưng cần theo dõi sát nếu virus có dấu hiệu hoạt động trở lại.
Vậy nên, bệnh nhân viêm gan B chỉ nên dùng thuốc trong 2 giai đoạn:
- Giai đoạn cấp tính, virus HBV hoạt động rõ rệt (giai đoạn 1)
- Giai đoạn mạn ngược (giai đoạn 3) nếu xuất hiện triệu chứng lâm sàng và các biểu hiện của virus hoạt động
Ngoài ra, không điều trị bằng thuốc ở 2 giai đoạn:
- Người lành mang virus (giai đoạn 2)
- Mạn tính không hoạt động (giai đoạn 4) nhưng cần đánh giá và theo dõi chặt chẽ
Hướng dẫn sử dụng thuốc điều trị viêm gan B đúng cách
Các thuốc kháng virus viêm gan B hiện nay chủ yếu ức chế hoạt động của virus để ngăn chặn sự nhân lên và phát triển của virus trong cơ thể. Do đó, thuốc chỉ thực sự có tác dụng khi virus đang hoạt động mạnh.
Khi sử dụng thuốc điều trị viêm gan B, người bệnh cần lưu ý:
- Chỉ sử dụng thuốc theo đơn của bác sĩ, không nên tự ý mua thuốc về dùng
- Tuân thủ đúng liều lượng và thời gian dùng thuốc như chỉ định
- Không nên tự ý ngừng thuốc giữa chừng
- Thực hiện định kỳ các xét nghiệm máu, siêu âm, xét nghiệm chức năng gan để đánh giá hiệu quả điều trị
- Thông báo ngay cho bác sĩ nếu có bất cứ dấu hiệu bất thường, tác dụng phụ của thuốc
Ngoài ra, bệnh nhân cũng cần tuân thủ các chế độ ăn uống, nghỉ ngơi, sinh hoạt hợp lý. Việc làm này sẽ hỗ trợ quá trình điều trị bệnh viêm gan B của người bệnh.
Khi nào nên ngừng thuốc điều trị viêm gan B?
Người bệnh không nên tự ý quyết định ngừng dùng thuốc mà chỉ ngừng thuốc khi được bác sĩ hướng dẫn.
Bác sĩ sẽ đánh giá việc ngừng thuốc dựa trên các yếu tố như:
- Tình trạng virus viêm gan B: Nồng độ HBVDNA, kháng nguyên HBsAg, HBeAg
- Tình trạng chức năng gan thông qua ALT, AST, siêu âm gan
- Thời gian điều trị
- Các tác dụng phụ, kháng thuốc (nếu có)
Khi tải lượng virus giảm xuống dưới ngưỡng phát hiện và các dấu hiệu viêm hoại tử gan thuyên giảm, bác sĩ có thể xem xét ngừng thuốc và chuyển sang giai đoạn theo dõi. Tuy nhiên, nếu ngừng thuốc thì vẫn phải định kỳ khám lại, xét nghiệm máu và có chế độ sinh hoạt lành mạnh.
Xử lý tình trạng kháng thuốc viêm gan B
Việc sử dụng kháng vi rút kéo dài có thể khiến virus viêm gan B bị đột biến và tạo ra chủng kháng thuốc. Khi đó, hiệu quả điều trị giảm sút, virus tiếp tục sinh sôi và phát triển.
Trong trường hợp xuất hiện kháng thuốc, bác sĩ có thể thay đổi phác đồ, kết hợp thuốc hoặc dùng liều cao hơn. Chuyển sang một loại thuốc khác nhóm có cơ chế tác dụng khác cũng là lựa chọn điều trị kháng thuốc viêm gan B.
Một số lưu ý chung về điều trị viêm gan B
- Người bệnh nên tuân thủ phác đồ điều trị và theo dõi tình trạng bệnh định kỳ để điều trị hiệu quả
- Không nên tự ý dùng thuốc mà chưa được thăm khám và kê đơn của bác sĩ
- Không dọa dẫm ngừng thuốc nếu bác sĩ chỉ định kéo dài thời gian điều trị
- Chăm sóc sức khỏe tổng thể, ăn uống lành mạnh, luyện tập thể dục thể thao để nâng cao thể trạng và sức đề kháng
- Viêm gan B là căn bệnh cần quản lý và điều trị lâu dài, người bệnh cần kiên trì để đạt hiệu quả điều trị cao nhất.
Trên đây là một số chia sẻ về nên và không nên dùng thuốc điều trị viêm gan B. Hi vọng những thông tin trên sẽ giúp ích cho người bệnh trong việc cân nhắc và quyết định điều trị.