Nhiễm virus viêm gan C và nguy cơ quá tải sắt
Viêm gan C là căn bệnh truyền nhiễm phổ biến, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng gan. Đa số bệnh nhân viêm gan C thường diễn tiến thành mạn tính, tồn tại virus trong cơ thể hàng chục năm. Tình trạng này làm tăng nguy cơ xơ gan, ung thư gan và biến chứng nguy hiểm khác.
Một trong số đó là hội chứng quá tải sắt – tình trạng sắt tích tụ quá mức trong cơ thể, nhất là ở gan. Quá tải sắt kéo dài sẽ gây hại cho các cơ quan, làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Vậy mối liên hệ giữa viêm gan C và tình trạng thừa sắt như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết qua bài viết sau đây
Viêm gan C là gì?
Viêm gan C là bệnh nhiễm trùng gan do virus viêm gan C gây ra. Đây là loại virus RNA, có khả năng tấn công và phá hủy tế bào gan.
Khi xâm nhập vào cơ thể, virus viêm gan C sẽ có giai đoạn ủ bệnh kéo dài, thường từ 7 – 8 tuần. Sau đó bệnh chuyển sang giai đoạn hoạt động, nhân lên và phát triển trong gan.
Người mắc viêm gan C thường có biểu hiện mệt mỏi, đau nhức, chán ăn, buồn nôn. Một số ít trường hợp có thể bị vàng da, vàng mắt hoặc nước tiểu sẫm màu. Tuy nhiên, hầu hết bệnh diễn tiến thầm lặng, khó có triệu chứng rõ rệt.
Theo thống kê, khoảng 60-80% bệnh nhân viêm gan C trở thành mạn tính, virus tồn tại trong gan hàng chục năm. Đây chính là nguyên nhân gây ra các biến chứng nguy hiểm như xơ gan, ung thư biểu mô tế bào gan, suy gan, thậm chí tử vong.
Chuyển hóa sắt trong cơ thể
Sắt là khoáng chất vô cùng quan trọng, tham gia vào quá trình vận chuyển oxy trong máu. Ngoài ra, sắt còn liên quan mật thiết tới chức năng của nhiều protein, enzim trong cơ thể.
Quá trình hấp thụ và chuyển hóa sắt diễn ra như sau:
- Sắt trong thức ăn được đưa vào ruột non, hấp thu qua lớp niêm mạc ruột. Sau đó chúng được bài tiết ra máu dưới dạng sắt ion.
- Sắt ion này kết hợp với protein transferrin tạo thành phức hợp. Phức hợp transferrin – sắt được vận chuyển đi nuôi các tế bào, tủy xương để tạo hemoglobin và các protein chứa sắt.
- Phần sắt không được sử dụng sẽ được gan lưu trữ dưới dạng ferritin hoặc hemosiderin. Khi cần, gan sẽ giải phóng ra nuôi cơ thể.
Nồng độ sắt trong máu được điều hoà chặt chẽ bởi các cơ chế phức tạp có sự tham gia của nhiều loại protein.
Quá tải sắt ở người bệnh viêm gan C
Nghiên cứu trên 100 bệnh nhân viêm gan C cho thấy, 19 người bị tích tụ quá mức sắt trong gan. Đa số bệnh nhân có ít nhất 1 chỉ số bất thường về chuyển hóa sắt: tăng SI, ferritin hoặc thấp transferin.
Các nhà khoa học cũng chỉ ra rằng, nồng độ ferritin (protein lưu trữ sắt) tăng cao có liên quan mật thiết tới tình trạng xơ gan. Đây là yếu tố tiên đoán độc lập về quá trình xơ hóa gan.
Tuy nhiên, ferritin máu tăng cũng có thể do tình trạng viêm nhiễm. Một nghiên cứu khác trên bệnh nhân viêm gan C cho thấy, dù ferritin máu tăng cao nhưng không hề có hiện tượng tích sắt quá mức ở gan.
Nguyên nhân là bởi chính quá trình viêm gan đã làm tăng tiết ferritin máu. Như vậy, ferritin tăng có thể do cả tích tụ sắt lẫn viêm gan gây ra.
Sắt đóng vai trò quan trọng trong quá trình sao chép và phát triển của virus viêm gan C. Chúng sử dụng sắt từ vật chủ để tổng hợp các protein cấu trúc virus.
Đồng thời, tình trạng viêm nhiễm mãn tính do virus kích thích làm tăng hấp thu sắt từ thức ăn. Do không thải sắt được nên dẫn tới tình trạng quá tải, tích tụ sắt quá mức ở gan và các mô khác.
Hậu quả của tình trạng quá tải sắt
Quá tải sắt kéo dài có thể dẫn tới hàng loạt biến chứng nguy hiểm:
- Xơ gan: Sắt góp phần quan trọng trong quá trình hình thành xơ gan thông qua cơ chế gây tổn thương tế bào gan.
- Ung thư biểu mô tế bào gan: Tình trạng sắt tích tụ ở gan làm tăng nguy cơ hình thành các gốc gây ung thư. Đồng thời, sắt cũng kích thích sự phát triển của các tế bào ác tính.
- Đái tháo đường typ 2: Sắt dư thừa gây rối loạn chuyển hóa đường, giảm tính nhạy cảm insulin dẫn tới tiểu đường.
- Suy tim: Sắt dư thừa gây trở ngại quá trình co bóp cơ tim, suy giảm dần chức năng tim.
Quá tải sắt là biến chứng thường gặp, gây nguy hiểm ở bệnh nhân viêm gan C mạn tính. Đây cũng là yếu tố nguy cơ góp phần quan trọng trong quá trình hình thành xơ gan và ung thư gan.
Người bệnh viêm gan C mãn tính cần được giám sát định kỳ nồng độ sắt, ferritin để điều chỉnh kịp thời khi bị rối loạn. Chế độ dinh dưỡng, luyện tập thể dục thể thao và dùng thuốc đúng cách giúp cân bằng lượng sắt, ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.