Nguy cơ nhiễm virus viêm gan E qua đường thức ăn và nguồn nước - Hướng dẫn phòng tránh
Viêm gan E là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do virus gây ra, có khả năng lây lan mạnh qua đường phân-miệng do tiếp xúc với nguồn thực phẩm, nước uống bị ô nhiễm. Việc nâng cao nhận thức, thực hiện tốt vệ sinh cá nhân và an toàn thực phẩm là chìa khóa để ngăn chặn sự lây lan của viêm gan E.
Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có khoảng 20 triệu người trên toàn cầu nhiễm virus viêm gan E, trong đó có tới 70.000 ca tử vong. Tại Việt Nam, tỷ lệ người dân nhiễm viêm gan E cũng đáng báo động, đặc biệt là ở các vùng nông thôn và vùng sâu, vùng xa.
Viêm gan E ít phổ biến và được biết đến hơn so với các loại viêm gan B, C. Tuy nhiên, theo cảnh báo từ các chuyên gia, viêm gan E vẫn là mối đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng tại nhiều quốc gia, kể cả Việt Nam.
Đường lây truyền chính của viêm gan E
Theo phân tích từ Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, virus viêm gan E phần lớn lây truyền theo con đường "phân - miệng". Cụ thể, virus viêm gan E có trong phân của người hoặc động vật bị nhiễm bệnh, sau đó phát tán vào nguồn nước uống, thực phẩm hoặc các vật dụng sinh hoạt khác. Nếu người lành tiếp xúc với các nguồn bị ô nhiễm này nhưng không rửa tay đúng cách trước khi ăn uống thì sẽ dễ dàng bị lây nhiễm bệnh.
Ngoài con đường phân - miệng chiếm ưu thế, viêm gan E còn có thể lây lan qua một số con đường khác với tỷ lệ thấp hơn:
- Tiêu thụ thịt, các sản phẩm từ thịt sống hoặc không được nấu chín kỹ được làm từ động vật bị nhiễm bệnh.
- Truyền máu, sử dụng các chế phẩm máu từ người bị nhiễm viêm gan E sang người lành.
- Lây truyền từ mẹ bầu bị nhiễm bệnh sang thai nhi qua nhau thai, nước ối.
Nhóm nguy cơ mắc viêm gan E
Theo các nghiên cứu, đối tượng thường gặp viêm gan E nhất là trẻ em, vị thành niên và người trong độ tuổi 15 - 44. Bên cạnh đó, phụ nữ mang thai cũng là đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh do thay đổi miễn dịch khi có thai có thể làm tăng khả năng lây nhiễm.
Đặc điểm dịch tễ và triệu chứng của viêm gan E
Phần lớn các trường hợp nhiễm viêm gan E đều không có triệu chứng, tự khỏi bệnh sau 4 - 6 tuần. Chỉ khoảng 7 - 30% người nhiễm bệnh mới xuất hiện các biểu hiện cụ thể với thời gian ủ bệnh trung bình là 15 - 60 ngày. Một số triệu chứng phổ biến bao gồm:
- Sốt, mệt mỏi
- Đau mỏi cơ, khớp
- Chán ăn, buồn nôn, nôn
- Da, mắt vàng, tiểu nhiều màu sẫm
- Phân bạc màu, ngứa ngoài da
Đa số các ca bệnh đều tự khỏi trong vòng 2 - 6 tuần nếu được điều trị đúng cách.
Nguy cơ biến chứng nặng
Mặc dù phần lớn các trường hợp nhiễm virus viêm gan E diễn biến nhẹ, song khoảng 1 - 3% số ca bệnh có thể chuyển biến xấu, dẫn đến suy gan cấp tính và tử vong, đặc biệt là với bệnh nhân đang mang thai.
Cụ thể, tỷ lệ tử vong do viêm gan E ở phụ nữ mang thai có thể lên tới 20 - 30% nếu mắc bệnh trong 3 tháng cuối của thai kỳ. Nguyên nhân là do sự thay đổi nội tiết tố trong cơ thể người phụ nữ khi mang thai dẫn tới miễn dịch giảm sút, tạo điều kiện cho viêm gan E phát triển mạnh và gây tổn thương gan nặng.
Ngoài ra, viêm gan E còn có thể làm bệnh gan từ trước (viêm gan B, C...) trở nên trầm trọng hơn. Điều này đặc biệt nguy hiểm đối với bệnh nhân ghép tạng đang điều trị bằng thuốc ức chế miễn dịch. Khi đó, hệ thống miễn dịch bị suy yếu nghiêm trọng sẽ không kiểm soát được sự hoành hành của virus viêm gan E, dễ dẫn tới suy gan, thậm chí tử vong.
Viêm gan E còn có thể gây ra một số biến chứng hiếm gặp ảnh hưởng tới các cơ quan khác ngoài gan như thận, não,... khiến quá trình điều trị gặp nhiều khó khăn hơn.
Cách phòng tránh viêm gan E
Để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm virus viêm gan E, mọi người cần lưu ý thực hiện tốt các biện pháp sau:
- Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, nhất là trước khi chế biến và ăn uống.
- Hạn chế ăn các món ăn vỉa hè, không rõ nguồn gốc.
- Ăn chín, uống chín; không ăn thức ăn chưa được nấu chín kỹ. Đặc biệt lưu ý với các món ăn từ thịt, cá, tôm, trứng,...
- Dùng riêng các đồ dùng cá nhân như bát đũa, khăn mặt, bàn chải đánh răng để tránh lây nhiễm chéo.
- Cải thiện điều kiện vệ sinh chung, xử lý chất thải và nước thải đúng cách.
Viêm gan E là căn bệnh nguy hiểm, dễ lây lan qua đường ăn uống, sinh hoạt nếu không được phòng tránh đúng cách. Vì vậy, mỗi người cần nâng cao ý thức phòng bệnh bằng cách thực hiện tốt vệ sinh cá nhân, lựa chọn và xử lý thực phẩm an toàn. Đồng thời, cần thường xuyên khám sức khỏe để phát hiện sớm bệnh, ngăn chặn diễn biến nặng.