Gan khỏe mạnh hay "chè" độc - Những tác hại không ngờ khi uống nhiều chè đặc
Gan là cơ quan quan trọng bậc nhất của cơ thể, đóng vai trò thiết yếu trong việc điều hòa chức năng trao đổi chất, giúp cơ thể hoạt động bình thường. Tuy nhiên, nếu bạn là người đã mắc các bệnh về gan, việc uống nhiều chè đặc có thể làm tổn thương gan nặng hơn.
Theo quan niệm của Đông y, chè có tác dụng thanh nhiệt, lợi tiểu, giải độc cho cơ thể. Tuy nhiên, đối với người bị bệnh về gan, việc uống nhiều chè đặc thường xuyên có thể gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp những thông tin về vai trò của gan đối với cơ thể, những hại không ngờ của việc uống quá nhiều trà đặc đối với gan nhằm giúp mọi người nắm bắt, phòng tránh kịp thời.
Gan là cơ quan lớn nhất trong cơ thể người, có khối lượng khoảng 1,5kg. Đây là cơ quan quan trọng bậc nhất vì nó đảm nhận hơn 500 chức năng khác nhau góp phần vào sự vận hành của cả cơ thể.
Gan thường được ví như một "nhà máy hoá học" bởi bên trong gan có khoảng 100.000 ống mật, hàng ngàn enzyme và các phản ứng hóa sinh diễn ra liên tục để thực hiện chức năng trao đổi chất, giúp cơ thể con người hoạt động.
Tầm quan trọng của gan trong cơ thể
- Tổng hợp và bài tiết các chất (protein, glucose...) cung cấp năng lượng và chất dinh dưỡng cho cơ thể
- Dự trữ glycogen, vitamin và khoáng chất, giúp cân bằng nhu cầu dinh dưỡng của cơ thể
- Chuyển hóa và bài tiết cholesterol và lipid (mỡ)
- Sản xuất và điều tiết các yếu tố đông máu
- Thải độc tố ra khỏi cơ thể
- Tổng hợp và bài tiết mật
Ngoài ra, gan còn là nơi lọc và tích trữ máu. Khi một phần gan bị tổn thương hoặc mất chức năng, các hoạt động nói trên sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, từ đó dẫn đến rối loạn chuyển hóa của cơ thể.
Hại không ngờ từ chè đặc đối với sức khỏe gan
Theo y học cổ truyền, chè có vị chát, đắng, ngọt, hơi chua, tính ấm, có tác dụng thanh nhiệt, lợi tiểu, giải độc, trừ phong thấp, làm bền mạch máu... Do đó, chè được coi là vị thuốc hỗ trợ điều trị viêm gan cấp tính và mạn tính.
Tuy nhiên, đối với người đã mắc bệnh về gan, việc lạm dụng chè đặc thường xuyên có thể gây ra nhiều hệ quả tiêu cực đến gan như:
- Ảnh hưởng đến chức năng tiêu hóa, hấp thu dinh dưỡng: Tannin và theocin trong trà kết hợp với protein, vitamin B1 và sắt trong thức ăn, tạo thành các hợp chất khó tiêu, cản trở tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng.
- Rối loạn nhu động ruột: Chất nhựa và acid trong chè làm se niêm mạc đường tiêu hóa, làm giảm bài tiết dịch vị và mật, gây khó tiêu, táo bón. Điều này khiến độc tố tích tụ nhiều hơn, tăng gánh nặng cho gan.
- Caffein trong chè gây mất cân bằng acid dạ dày, ảnh hưởng hấp thu sắt và các khoáng chất. Lâu dài dễ dẫn đến thiếu máu, suy nhược cơ thể.
- Tăng nguy cơ sỏi mật: Chè chứa nhiều oxalat - một trong những thành phần then chốt hình thành sỏi. Lượng oxalat dư thừa kết hợp với calcium tạo thành sỏi mật gây viêm túi mật, đau quặn thắt.
- Tổn thương gan do stress oxy hóa: Chè chứa nhiều chất chống oxy hóa như polyphenol và vitamin C. Tuy nhiên lạm dụng trà sẽ gây stress oxy hóa, cản trở quá trình tái tạo tế bào gan.
- Rối loạn giấc ngủ: Caffein trong chè ảnh hưởng đến quá trình sản xuất melatonin - hormone giúp điều hòa giấc ngủ. Thiếu ngủ kéo dài khiến các tế bào gan không thể phục hồi, tăng nguy cơ xơ gan.
- Gia tăng các triệu chứng viêm gan: Đối với bệnh nhân viêm gan B và C, uống chè đặc nhiều còn khiến các triệu chứng viêm gan trầm trọng hơn như vàng da, đau tức hạ sườn phải, nước tiểu sẫm màu...
Lời khuyên dành cho người bệnh gan
Đối với những người đã mắc bệnh về gan, cần lưu ý những điều sau đây để bảo vệ sức khỏe gan:
- Hạn chế uống các loại trà đặc, nhất là vào buổi tối trước khi đi ngủ. Có thể thay bằng nước lọc, nước ép hoa quả tươi để cung cấp vitamin và khoáng chất cho cơ thể.
- Bổ sung thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, hoa quả, ngũ cốc nguyên hạt... để hỗ trợ tiêu hóa và điều hòa nhu động ruột.
- Hạn chế dùng chung đồ dùng cá nhân như khăn mặt, đũa, ly uống nước để tránh lây nhiễm các bệnh về gan.
- Không sử dụng chung kim tiêm, đồ dùng cá nhân với người bệnh viêm gan B/C.
- Tiêm phòng đầy đủ các loại vắc xin phòng bệnh viêm gan A và B theo chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia.
Ngoài những lưu ý trên, người bệnh cần tuân thủ điều trị và lối sống lành mạnh theo chỉ định của bác sĩ như:
- Ăn uống điều độ, đúng giờ, tránh để bụng quá no hoặc đói.
- Ngủ đủ giấc, tránh thức quá khuya.
- Tập thể dục thể thao đều đặn, duy trì cân nặng hợp lý.
- Không sử dụng rượu bia và các chất kích thích.
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ 6-12 tháng/lần để đánh giá tình trạng bệnh và điều chỉnh phác đồ điều trị phù hợp.
Như vậy, gan có vai trò vô cùng quan trọng đối với sức khỏe con người. Đối với người đã mắc các bệnh lý về gan, việc lạm dụng chè đặc thường xuyên có thể làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh.
Do đó, bệnh nhân gan cần có chế độ sinh hoạt và ăn uống khoa học, tránh các thói quen có hại như uống nhiều chè đặc, rượu bia... để bảo vệ sức khỏe gan. Đồng thời, cần tuân thủ điều trị và làm các xét nghiệm theo chỉ định của bác sĩ.