Chế độ ăn uống đối với người bệnh xơ gan - Nguồn sống cho những tế bào gan tổn thương
Bệnh xơ gan là tình trạng các tế bào gan dần bị tổn thương và thay thế bằng mô sẹo. Đây là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong liên quan đến bệnh lý gan. Chế độ dinh dưỡng hợp lý đóng vai trò quan trọng giúp điều trị và kiểm soát tình trạng xơ hóa ở gan, bảo vệ những tế bào gan còn lành và tối ưu hóa chức năng gan.
Nguyên lý của chế độ dinh dưỡng trong điều trị xơ gan
- Cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cần thiết cho gan hoạt động, ưu tiên các dưỡng chất có tác dụng chống viêm, chống oxy hóa, bảo vệ tế bào gan.
- Loại bỏ các yếu tố không tốt cho gan và góp phần tạo mô sẹo, tránh làm trầm trọng thêm tình trạng xơ gan.
- Từ đó giúp ức chế quá trình xơ hóa tiến triển và duy trì chức năng gan ở trạng thái tốt nhất.
Hướng dẫn cụ thể về chế độ dinh dưỡng cho người bệnh xơ gan
Cung cấp đủ protein, vitamin và khoáng chất
- Bổ sung từ 60-90g protein/ngày qua các loại thịt nạc, thủy sản, trứng, sữa, đậu đỗ, gạo lứt, ngũ cốc... giúp tạo các enzym và protein hướng dẫn tái tạo gan.
- Đảm bảo hàm lượng vitamin A, D, E, C tối thiểu hàng ngày từ rau xanh đậm, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt giúp gan thải độc và chống oxy hóa.
- Bổ sung vitamin K, kẽm, magiê, canxi, selen, sắt,... qua các loại thực phẩm giàu khoáng chất để gan hoạt động bình thường.
Chế độ ăn giàu calo và chất xơ
- Cung cấp đủ 2000-2400 calo/ngày cho cơ thể và đặc biệt cho gan thông qua chế độ ăn giàu năng lượng từ các nhóm thực phẩm (protein 20-25%, béo 25-30%, ngũ cốc 50-55%).
- Ưu tiên các thực phẩm giàu chất xơ từ rau/quả, đậu, ngũ cốc nguyên hạt... giúp gan đào thải độc tố ra ngoài.
- Thiếu hụt calo và chất xơ sẽ khiến gan không thể hoạt động và tái tạo tối ưu.
Cân bằng axit béo omega
- Cần chia cân bằng axit béo omega-6/omega-3 theo tỉ lệ 4/1 thông qua các loại đậu, hạt, dầu thực vật, cá, quả bơ... Điều này giúp kiềm chế viêm trong cơ thể tấn công tế bào gan.
- Đặc biệt ưu tiên dầu olive, quả bơ, hạt lanh, cá hồi, cá thu, hàu giàu omega-3 chống viêm gan hiệu quả.
Hạn chế muối, đường, caffeine
- Muối và đường dễ gây giảm tầng sụn dưới da, làm bụng to phình ra. Muối cũng làm giữ nước gây tích tụ dịch. Do đó không nên nêm nếm thức ăn quá mặn cũng như bổ sung quá nhiều đường.
- Các đồ uống có caffeine như cà phê, trà... làm tăng cảm giác mệt mỏi. Người bệnh xơ gan nên tránh các loại nước giải khát có chứa caffein.
Hạn chế chất cồn và mỡ động vật
- Rượu, bia chứa lượng cồn cao gây tổn thương trực tiếp tới gan và tiến triển nặng bệnh của người bệnh xơ gan. Đồ uống có cồn là một trong những nguyên nhân chính dẫn tới xơ gan.
- Mỡ động vật rất khó tiêu hóa và khó loại bỏ ra khỏi cơ thể. Chúng làm nặng thêm tình trạng rối loạn chuyển hóa lipid ở người bệnh gan nên cần hạn chế tiêu thụ.
Lưu ý trong chế độ ăn theo từng giai đoạn xơ gan
Giai đoạn đầu:
- Cung cấp đường glucose, đạm thực vật, chất béo lành mạnh, vitamin và khoáng chất đầy đủ để hỗ trợ hoạt động của gan.
- Kiêng cữ rượu, bia và các chất kích thích gây hại cho gan.
- Tránh thực phẩm gây khó tiêu, đầy hơi như chiên xào, dưa muối, sốt cay...
Giai đoạn nặng:
- Tăng cường dinh dưỡng đạm chất lượng cao 20-40g mỗi bữa để bảo vệ và tái tạo tế bào gan.
- Bổ sung nhiều Omega-3, vitamin K, E, C, canxi, kẽm... tăng cường sức đề kháng cho gan.
- Kiêng hoàn toàn protein động vật nếu bệnh nhân bị hôn mê để tránh nguy cơ tổn thương não.
- Giảm muối để giảm tình trạng giữ nước, ứ trệ và phù nề.
- Tránh đồ cay nóng, gia vị làm tăng huyết áp tĩnh mạch cửa.
+ Một số gợi ý thực đơn phù hợp với người bệnh xơ gan:
- Điểm tâm: Cháo gạo lứt, sữa chua Hy Lạp
- Ăn trưa: Cơm gạo lứt, cá hồi, rau xào, súp lơ xanh
- Xế chiều: Bánh mì ngũ cốc, trứng ốp la, salad hoa quả
Trên đây là những nguyên tắc và gợi ý về chế độ dinh dưỡng phù hợp với người bệnh xơ gan. Đây chính là "liệu pháp thực phẩm" quan trọng giúp hỗ trợ điều trị bệnh, ngăn chặn bệnh tiến triển và cải thiện triệu chứng, nâng cao chất lượng sống cho người bệnh xơ gan.