Bệnh suy gan cấp - Nguyên nhân và cách điều trị
Suy gan cấp là một tình trạng nguy hiểm đe dọa tính mạng, đòi hỏi phải được điều trị khẩn cấp. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu kỹ hơn về bệnh suy gan cấp - nguyên nhân và cách điều trị
Suy gan cấp là gì?
Suy gan cấp định nghĩa là tình trạng tổn thương gan cấp tính dẫn đến suy giảm chức năng gan nặng nề ở người có gan lành trước đó.
Các biểu hiện điển hình của suy gan cấp bao gồm:
- Vàng da, vàng mắt
- Xuất huyết hoặc rối loạn đông máu
- Bệnh lý não do gan (encephalopathy)
- Suy đa tạng
Nếu không được điều trị kịp thời và hợp lý, suy gan cấp có tỷ lệ tử vong cao, có thể lên tới 50-90%.
Nguyên nhân gây suy gan cấp
Có nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra suy gan cấp, chủ yếu có thể chia thành:
Nguyên nhân do vi sinh vật
- Viêm gan virus (viêm gan A, B, C, E...)
- Nhiễm trùng (vi khuẩn, ký sinh trùng...)
Trong đó, virus viêm gan B là nguyên nhân hay gặp nhất gây suy gan cấp ở nước ta.
Nguyên nhân do ngộ độc
- Thuốc (paracetamol, isoniazide, rifampicin, phenytoin...)
- Nấm mốc độc (nấm Amanita phalloides...)
Trong đó, ngộ độc paracetamol là nguyên nhân gây suy gan cấp thường gặp nhất.
Nguyên nhân khác
- Hội chứng gan nhiễm mỡ cấp ở phụ nữ mang thai
- Tắc tắc mạch máu gan
- Hội chứng Reye
- Một số bệnh lý tự miễn...
Triệu chứng suy gan cấp
Triệu chứng lâm sàng
Người bệnh suy gan cấp thường khởi phát đột ngột với các triệu chứng sau:
- Mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn
- Nhanh chóng xuất hiện vàng da, vàng mắt
- Nước tiểu sẫm màu
- Chảy máu bất thường (xuất huyết dưới da, chảy máu cam, đường tiêu hóa...)
- Rối loạn thần kinh (kích động, lơ mơ, hôn mê...)
- Suy thận cấp
- Nhiễm trùng
Triệu chứng cận lâm sàng
Một số xét nghiệm có giá trị chẩn đoán và đánh giá mức độ nặng nhẹ của suy gan cấp:
- Tăng bilirubin, ALT, AST
- Rối loạn đông máu (INR tăng, fibrinogen giảm...)
- Tăng ammonia máu
- Điện giải đồ (hạ natri, hạ kali máu...)
- Suốt creatinine, ure tăng (suy thận)
Chẩn đoán suy gan cấp
Chẩn đoán xác định dựa trên:
- Bệnh sử và triệu chứng lâm sàng điển hình
- Kết quả xét nghiệm sinh hóa máu bất thường
Chẩn đoán phân biệt với một số bệnh lý:
- Hạ đường huyết
- Ngộ độc thuốc (an thần, gây ngủ)
- Tai biến mạch máu não
- Các bệnh lý thần kinh khác
Chẩn đoán nguyên nhân:
Dựa trên:
- Tiền sử (tiền căn ngộ độc thuốc, mắc bệnh gan mạn, uống rượu...)
- Xét nghiệm (xét nghiệm huyết thanh học viêm gan virus, tìm độc chất trong máu...)
- Hình ảnh học (siêu âm, chụp CT, MRI...)
Đánh giá mức độ nặng nhẹ
Sử dụng các thang điểm như:
- Phân độ theo Luke và Mallory
- Phân loại theo thời gian diễn tiến
- Điểm Glasgow
Việc đánh giá mức độ nặng nhẹ sẽ hỗ trợ đưa ra tiên lượng và lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp.
Điều trị suy gan cấp
Nguyên tắc điều trị
- Điều trị triệu chứng và hỗ trợ các cơ quan
- Điều trị nguyên nhân
- Đảm bảo an toàn và theo dõi sát sao
Các biện pháp điều trị chính
- Theo dõi sát chức năng sống: nhịp thở, mạch, huyết áp, SpO2
- Đảm bảo thông khí đường thở, lọc máu nếu cần
- Cân bằng điện giải, dịch
- Kiểm soát glucose máu, dinh dưỡng
- Dự phòng xuất huyết tiêu hóa
- Điều trị nâng đỡ gan nhân tạo (ở những nơi có điều kiện)
Điều trị nguyên nhân
- Paracetamol: sử dụng N-axetyl cystein
- Ức chế virus (thuốc kháng virus)
- Ngừng thuốc gây độc hoặc loại bỏ nấm độc
- Điều trị bệnh lý nền (nếu có)
- Lọc máu hoặc ghép gan (trường hợp nặng)
Tiên lượng và biến chứng
- Tiên lượng phụ thuộc nhiều vào nguyên nhân, tuổi và mức độ nặng
- Một số biến chứng: xuất huyết não, tổn thương thận, nhiễm trùng huyết, hôn mê...
- Tỷ lệ tử vong có thể lên tới 50-90% nếu không được điều trị thích hợp
Phòng ngừa suy gan cấp
Để phòng ngừa suy gan cấp, cần lưu ý:
- Không lạm dụng thuốc, đặc biệt là paracetamol
- Kiêng rượu bia, không dùng các chất kích thích
- Tiêm chủng đầy đủ các loại vắc xin
- Điều trị triệt để các bệnh nhiễm trùng gan mạn tính
- Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm bất thường
Trên đây là những thông tin cơ bản về bệnh lý suy gan cấp mà bạn cần biết. Hi vọng những kiến thức này sẽ giúp ích được phần nào trong công tác phòng ngừa cũng như chăm sóc điều trị cho những bệnh nhân mắc suy gan cấp.