Nguyên nhân men gan tăng cao - Những điều cần biết
Chỉ số men gan tăng cao là một dấu hiệu cảnh báo sức khỏe gan đang gặp vấn đề. Tuy nhiên, nguyên nhân dẫn đến tình trạng này có thể khá đa dạng, từ những thói quen sinh hoạt hàng ngày đến các bệnh lý nghiêm trọng. Việc hiểu rõ các nguyên nhân men gan tăng cao là bước đầu tiên để có thể đưa ra phương pháp điều trị hiệu quả, đồng thời giúp chúng ta chủ động phòng ngừa.
Định nghĩa và chỉ số men gan bình thường
Trong gan có chứa các enzyme, hay còn gọi là men gan, với chức năng hỗ trợ gan lọc và đào thải chất độc trong cơ thể ra ngoài. Có 4 chỉ số chính được xác định khi kiểm tra men gan:
- ALT (Alanine Aminotransferase): Giá trị bình thường <= 40U/L
- AST (Aspartate Aminotransferase): Giá trị bình thường <= 40U/L
- GGT (Gamma-Glutamyl Transferase): Giá trị bình thường <= 60U/L
- ALP (Alkaline Phosphatase): Giá trị bình thường từ 30 - 115U/L
Khi lượng enzyme này tích tụ cao dần, vượt quá ngưỡng giá trị bình thường, chỉ số men gan trong kết quả xét nghiệm sẽ tăng cao. Điều này cảnh báo những dấu hiệu bất thường về sức khỏe lá gan, và nguyên nhân cụ thể sẽ được xác định sau quá trình thăm khám và xét nghiệm tại các cơ sở y tế.
Nguyên nhân men gan tăng do thói quen sinh hoạt
Thói quen ăn uống và sinh hoạt hàng ngày ảnh hưởng trực tiếp đến các chức năng của các bộ phận trong cơ thể, trong đó, gan là bộ phận chịu ảnh hưởng nhiều nhất. Những thói quen sau đây có thể gây hại cho gan và là nguyên nhân men gan tăng cao:
Sử dụng nhiều rượu, bia
Hơn 90% lượng cồn trong rượu, bia được đào thải trực tiếp qua gan. Việc uống quá nhiều rượu bia khiến gan phải làm việc quá tải. Trong khi đó, chất cồn mạnh có khả năng phá hủy tế bào gan rất cao. Lâu dần sẽ khiến chức năng gan suy giảm và men gan tăng cao.
Hút thuốc lá
Nicotin và hắc ín trong khói thuốc khiến gan và phổi không có cách nào đào thải được. Chúng tích tụ trong gan và âm thầm phá hủy tế bào gan, gây bệnh, làm tăng men gan.
Ăn uống dư thừa chất dinh dưỡng
Tình trạng thừa chất, béo phì cũng khiến gan phải chịu áp lực quá lớn, không kịp đào thải các chất và mỡ thừa tích tụ trong gan và máu. Điều này gây suy gan, gan nhiễm mỡ và men gan tăng cao.
Sử dụng thuốc quá liều
Việc lạm dụng thuốc tây trong điều trị các bệnh thông thường, nhất là các loại thuốc dùng hạ sốt, giảm đau, kháng viêm, trong thời gian dài hoặc quá liều, khiến gan không đào thải được các độc tố ra ngoài. Điều này gây ảnh hưởng lớn đến chức năng gan và là nguyên nhân men gan tăng thường gặp.
Thức khuya thường xuyên
Gan hoạt động mạnh nhất trong thời gian từ 23h đến 3h sáng. Những người thường xuyên thức khuya hoặc làm việc kéo dài, căng thẳng đầu óc có thể khiến gan phải làm việc quá tải, dẫn đến tình trạng tăng men gan. Tuy nhiên, trong trường hợp này, tăng men gan không quá gây nguy hiểm cho người bệnh khi phát hiện sớm.
Nguyên nhân men gan tăng do các bệnh lý nền
Ngoài những thói quen sinh hoạt không lành mạnh, tình trạng men gan tăng cao cũng có thể xuất phát từ các bệnh lý nền như:
Viêm gan
Những người mắc bệnh gan siêu vi A, B, C có nguy cơ cao bị men gan tăng cao. Nguyên nhân là do khi virus hoạt động, chúng phá hủy các tế bào gan, khiến gan bị suy giảm chức năng, đào thải kém, giải phóng lượng lớn enzyme vào máu, khiến chỉ số men gan trong máu luôn ở mức độ cao.
Bệnh viêm gan tự miễn
Những bệnh nhân viêm khớp dạng thấp, bệnh celiac và một số rối loạn tự miễn khác có thể gây ra tình trạng viêm gan tự miễn, dẫn đến tăng men gan.
Rối loạn trong máu
Những người bị chứng rối loạn chất sắt do sử dụng sắt trong thời gian dài cũng khiến cho tình trạng men gan tăng cao. Biểu hiện rõ nhất là chỉ số AST và ALT tăng rõ rệt với trường hợp này.
Các bệnh lý khác
Một số bệnh lý khác như bệnh Wilson (rối loạn chuyển hóa chất đồng trong cơ thể), thiếu hụt Alpha-1 Antitrypsin protein, nhiễm trùng Cytomegalo, v.v... cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến tình trạng tăng men gan. Những yếu tố này không chỉ gây tăng men gan mà còn gây nguy hiểm đến sức khỏe của người bệnh.
Tầm quan trọng của việc kiểm tra men gan
Chỉ số men gan tăng cao chỉ là triệu chứng chứ không phải bệnh lý. Chúng là dấu hiệu cảnh báo cho một tình trạng bệnh lý bất thường nào đó trong gan hoặc ở bộ phận khác trong cơ thể. Vì vậy, việc kiểm tra men gan định kỳ rất quan trọng để phát hiện sớm những vấn đề về sức khỏe gan.
Cảnh báo bệnh lý nguy hiểm tiềm ẩn
Bất kỳ trường hợp tăng men gan nào khi ở mức độ trên 200 U/L cũng cần được theo dõi và điều trị hạ men gan. Đồng thời, cần tìm hiểu và xác định rõ nguyên nhân gây tăng men gan để điều trị đúng hướng, tránh để tình trạng này tiến triển thành các bệnh lý nguy hiểm hơn.
Nguy cơ tăng men gan tiến triển nặng
Tăng men gan mà không được can thiệp, kiểm soát kịp thời có thể khó điều trị khi chỉ số men gan lên quá cao. Bệnh nhân có biểu hiện vàng mắt, vàng da. Lâu dần, điều trị sẽ trở nên khó khăn và khó kiểm soát. Đây là yếu tố có thể dẫn đến tình trạng suy gan, hôn mê gan, xơ gan thậm chí là ung thư gan.
Phòng ngừa và điều trị tăng men gan
Để điều trị tình trạng tăng men gan, trước hết cần khám, xét nghiệm để xác định nguyên nhân men gan tăng. Sau đó, điều trị hạ men gan và điều trị gốc rễ của bệnh. Nguyên nhân thông thường sẽ dễ điều trị hơn những bệnh lý phức tạp.
Điều quan trọng nhất là cần phải được phát hiện sớm khi chỉ số men gan ở mức độ không quá cao. Việc điều trị sẽ đơn giản hơn và nhanh hơn, đạt được hiệu quả như ý muốn.
Thay đổi thói quen sinh hoạt
Cùng với điều trị tăng men gan, bệnh nhân cần thay đổi thói quen sinh hoạt. Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, làm việc khoa học, cân bằng giữa công việc và nghỉ ngơi điều độ. Tránh xa các thực phẩm có hại, nhất là rượu, bia, loại bỏ những nguyên nhân men gan tăng từ sinh hoạt hàng ngày để hỗ trợ điều trị bệnh gan triệt để.
Tuân thủ phác đồ điều trị
Đối với những trường hợp tăng men gan do bệnh lý nền, việc tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị của bác sĩ là rất quan trọng. Điều này giúp kiểm soát tình trạng bệnh và ngăn ngừa biến chứng có thể xảy ra.
Tăng men gan có thể là dấu hiệu của nhiều vấn đề sức khỏe khác nhau, từ những thói quen sinh hoạt không lành mạnh cho đến các bệnh lý nghiêm trọng. Việc kiểm tra men gan định kỳ và tìm hiểu nguyên nhân khi có dấu hiệu bất thường là rất cần thiết để có thể đưa ra phương pháp điều trị và phòng ngừa hiệu quả. Hãy chú ý đến sức khỏe của chính mình và không bỏ qua những dấu hiệu nhỏ có thể cảnh báo vấn đề lớn hơn về sau.