Lối sống khoa học - Chìa khóa phòng ngừa ung thư gan ở người trẻ
Ung thư gan đang trở thành một mối đe dọa nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là ở lứa tuổi trẻ. Theo thống kê gần đây của Globocan năm 2022, Việt Nam là một trong những quốc gia có tỷ lệ mắc bệnh ung thư gan cao trên thế giới, với khoảng 24.500 ca mắc mới được ghi nhận. Điều đáng lo ngại hơn là xu hướng trẻ hóa của các bệnh về gan, với tỷ lệ người mắc ở độ tuổi 30-40 ngày càng gia tăng so với trước đây. Không ít trường hợp người bệnh gan nhiễm mỡ, viêm gan, xơ gan và thậm chí ung thư gan dưới 40 tuổi đã được phát hiện.
Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng trên là do lối sống thiếu khoa học và thói quen sinh hoạt không lành mạnh của người trẻ hiện nay. Cụ thể, các yếu tố như hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia, chế độ ăn uống không hợp lý, ô nhiễm môi trường sống, thói quen thức khuya và ít vận động đã góp phần làm gia tăng áp lực lên gan, dẫn đến tổn thương và gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng.
Trong số các nguyên nhân trên, thói quen uống nhiều rượu bia đóng vai trò quan trọng trong việc gia tăng nguy cơ mắc các bệnh về gan. Đối với người đã bị viêm gan virus, uống nhiều rượu càng làm tăng khả năng mắc các bệnh về gan, đặc biệt là gan nhiễm mỡ. Gan nhiễm mỡ do rượu là tình trạng chất béo tích tụ trong gan, gây suy giảm chức năng của cơ quan này. Tế bào gan bị tổn thương kéo dài dẫn đến viêm gan, và nếu tình trạng này không được kiểm soát và điều trị kịp thời, có thể tiến triển thành xơ gan (sẹo ở gan). Người bị xơ gan có nguy cơ cao gặp phải các biến chứng nghiêm trọng như hôn mê gan, suy gan, và đặc biệt là ung thư gan.
Không chỉ vậy, uống nhiều rượu trong thời gian dài cũng có thể dẫn đến các biến chứng khác như chảy máu thực quản, gây nguy hiểm đến tính mạng. Do đó, thường xuyên lạm dụng rượu bia được coi là một trong những nguyên nhân chính làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý về gan, đặc biệt là ung thư gan.
Bên cạnh đó, tình trạng béo phì cũng là một yếu tố nguy cơ quan trọng không thể bỏ qua. Béo phì gây tích lũy mỡ thừa trong cơ thể, lâu dần dẫn đến bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu và ung thư gan. Ngoài ra, các rối loạn bên trong cơ thể và tổn thương có tính di truyền cũng có thể là nguyên nhân gây ung thư gan, song chiếm tỷ lệ nhỏ hơn so với các yếu tố lối sống.
Một trong những thói quen ăn uống không lành mạnh của người trẻ hiện nay là ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn như xúc xích, lạp xưởng, khô bò... Những món ăn này đã trải qua nhiều công đoạn chế biến, chứa nhiều dầu mỡ, muối và chất bảo quản, dễ gây quá tải cho gan do làm việc quá mức và là yếu tố tăng khả năng mắc các bệnh về gan, trong đó có ung thư gan.
Triệu chứng của ung thư gan giai đoạn đầu thường rất khó nhận biết, bao gồm sự xuất hiện khối u ở gan, các tế bào ung thư chưa xâm lấn hạch bạch huyết và di căn cơ quan xa. Giai đoạn này thường không có triệu chứng rõ ràng, chỉ có dấu hiệu không đặc hiệu như mệt mỏi, đi tiểu vàng, tức nặng vùng gan... Các triệu chứng này dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý khác, khiến việc phát hiện sớm trở nên khó khăn.
Nếu không được điều trị kịp thời, ung thư gan sẽ tiến triển nặng hơn và gây ra các triệu chứng nghiêm trọng như ngứa, vàng da, nước tiểu sẫm thường xuyên, phân nhạt màu, xuất huyết bất thường ở lợi hay vết bầm tím dưới da, sụt cân nhanh không rõ nguyên nhân, tần suất và mức độ đau hạ sườn phải ngày càng tăng, gan to, cổ trướng. Tuy nhiên, cũng có trường hợp bệnh nhân không có triệu chứng dù ung thư gan đã ở giai đoạn muộn.
Để hạn chế các biến chứng nghiêm trọng và giảm tỷ lệ tử vong do ung thư gan, việc tầm soát ung thư gan ở người có nguy cơ cao là rất quan trọng. Những người có tiền sử gia đình ung thư gan, nhiễm virus hoặc gặp các vấn đề như viêm gan, xơ gan, béo phì, tiểu đường... nên thực hiện tầm soát định kỳ 6 tháng một lần. Trường hợp phát hiện sớm, bệnh có thể được chữa triệt căn bằng các phương pháp như đốt vi sóng, đông sóng cao tần hoặc phẫu thuật cắt bỏ hoàn khối u ác tính.
Tuy nhiên, tâm lý chủ quan, bỏ qua các dấu hiệu sức khỏe bất thường là một trong những nguyên nhân dẫn đến việc phát hiện bệnh muộn, khiến việc điều trị trở nên khó khăn và hiệu quả thấp. Do đó, để phòng tránh nguy cơ mắc bệnh gan, đặc biệt là ung thư gan, các bác sĩ khuyến cáo cần xây dựng thói quen ăn uống và sinh hoạt khoa học.
Về chế độ ăn uống, việc đảm bảo một chế độ ăn đủ chất, giàu dinh dưỡng và hạn chế thực phẩm nhanh, giàu mỡ, thực phẩm chế biến sẵn chứa nhiều chất bảo quản là điều cần thiết. Bên cạnh đó, việc từ bỏ hoàn toàn thuốc lá và hạn chế lạm dụng rượu bia cũng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe gan.
Thêm vào đó, duy trì lối sống lành mạnh với việc tập thể dục thường xuyên, kiểm soát cân nặng hợp lý và tiêm vaccine phòng viêm gan cũng là những biện pháp hiệu quả nhằm ngăn ngừa ung thư gan và các bệnh lý về gan khác.
Việc áp dụng các thói quen sinh hoạt khoa học trên không chỉ giúp phòng ngừa ung thư gan mà còn mang lại nhiều lợi ích sức khỏe toàn diện khác. Do đó, đây là một lối sống mà mọi người, đặc biệt là những người trẻ, nên hướng tới để bảo vệ sức khỏe của chính mình và cộng đồng.
Ung thư gan đang trở thành một mối đe dọa sức khỏe nghiêm trọng, đặc biệt là ở lứa tuổi trẻ. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là do lối sống thiếu khoa học, bao gồm hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia, chế độ ăn uống không hợp lý, ô nhiễm môi trường sống và thói quen ít vận động. Để phòng ngừa ung thư gan và các bệnh lý về gan khác, việc xây dựng thói quen sinh hoạt khoa học là vô cùng quan trọng. Điều này bao gồm việc có chế độ ăn uống lành mạnh, từ bỏ thuốc lá và hạn chế rượu bia, tập thể dục thường xuyên, kiểm soát cân nặng hợp lý và tiêm phòng vaccine. Bên cạnh đó, tầm soát ung thư gan định kỳ cũng là một biện pháp hiệu quả để phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Với việc nâng cao nhận thức và thực hiện các biện pháp phòng ngừa đúng đắn, chúng ta có thể góp phần giảm thiểu nguy cơ mắc ung thư gan và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.