Tất tần tật về viêm gan do virus - Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa
Viêm gan do virus là một tình trạng viêm nhiễm nghiêm trọng của gan gây ra bởi các loại virus khác nhau. Đây là một vấn đề sức khỏe cộng đồng lớn trên toàn thế giới, ảnh hưởng đến hàng triệu người mỗi năm. Để hiểu rõ hơn về tình trạng này, chúng ta hãy tìm hiểu nguyên nhân, các triệu chứng và cách phòng ngừa hiệu quả.
Giới thiệu về viêm gan do virus
Gan là một cơ quan nội tạng quan trọng, đảm nhiệm nhiều chức năng thiết yếu cho cơ thể như tiêu hóa thức ăn, chuyển hóa protein, chất béo và carbohydrate, dự trữ vitamin và khoáng chất, lọc độc tố ra khỏi cơ thể và sản xuất các protein cần thiết cho quá trình đông máu. Khi gan bị tổn thương bởi các virus, nó sẽ không thể hoạt động bình thường, gây ra tình trạng viêm gan.
Viêm gan do virus là tình trạng viêm nhiễm gan do các loại virus gây ra, khiến gan bị sưng và tổn thương. Các loại virus chính gây viêm gan bao gồm virus viêm gan A (HAV), virus viêm gan B (HBV), virus viêm gan C (HCV), virus viêm gan D (HDV) và virus viêm gan E (HEV). Các virus này có cách lây truyền khác nhau và gây ra các triệu chứng khác nhau ở người nhiễm.
Nguyên nhân gây viêm gan do virus
Virus viêm gan A (HAV)
HAV là nguyên nhân gây viêm gan cấp tính và lây qua đường phân-miệng, thường do ăn uống thực phẩm hoặc nước uống bị nhiễm virus từ phân người. Virus này cũng có thể lây lan qua tiếp xúc trực tiếp với người nhiễm.
Virus viêm gan B (HBV)
HBV là nguyên nhân chính gây viêm gan mãn tính và ung thư gan. Virus này lây lan qua tiếp xúc với máu, dịch cơ thể hoặc dịch tiết đường sinh dục của người nhiễm, chẳng hạn như trong trường hợp quan hệ tình dục không an toàn, chia sẻ dụng cụ chích hoặc tiếp xúc với đồ vật chứa dịch cơ thể nhiễm virus.
Virus viêm gan C (HCV)
Tương tự HBV, HCV cũng lây lan qua tiếp xúc với máu hoặc dịch cơ thể nhiễm virus, thường qua chia sẻ dụng cụ chích hoặc quan hệ tình dục không an toàn. HCV là nguyên nhân hàng đầu gây viêm gan mãn tính và có thể dẫn đến xơ gan và ung thư gan nếu không được điều trị.
Virus viêm gan D (HDV)
HDV chỉ xảy ra ở những người đã nhiễm HBV trước đó và cùng lây truyền theo cách tương tự như HBV. HDV làm nặng thêm tình trạng viêm gan và tăng nguy cơ biến chứng.
Virus viêm gan E (HEV)
HEV lây lan qua đường phân-miệng, tương tự như HAV, thường do ăn uống thực phẩm hoặc nước uống bị nhiễm virus từ phân người. Tuy nhiên, HEV cũng có thể lây qua đường máu trong một số trường hợp hiếm gặp.
Triệu chứng viêm gan do virus
Các triệu chứng của viêm gan do virus có thể khác nhau tùy thuộc vào loại virus gây bệnh và giai đoạn của bệnh. Tuy nhiên, một số triệu chứng phổ biến bao gồm:
Giai đoạn sớm (cấp tính):
- Mệt mỏi, suy nhược
- Sốt nhẹ
- Đau cơ và khớp
- Chán ăn, buồn nôn, nôn mửa
- Đau bụng vùng gan
- Nước tiểu sẫm màu, phân nhạt màu
- Vàng da và tận mắt (vàng da)
Giai đoạn muộn (mãn tính):
- Triệu chứng tương tự giai đoạn cấp tính nhưng ít rõ ràng hơn
- Sưng bụng do tích lũy dịch (tràn dịch ổ bụng)
- Suy giảm chức năng não (lú lẫn, mất khả năng tập trung)
- Da ngứa
- Dấu hiệu xuất huyết dễ bị bầm tím, chảy máu chân răng hoặc cam
- Gầy sút cân
Trong một số trường hợp, người nhiễm virus viêm gan không hề có bất kỳ triệu chứng nào, đặc biệt là với HBV và HCV. Điều này làm tăng nguy cơ lan truyền virus mà không hay biết.
Chẩn đoán viêm gan do virus
Để chẩn đoán chính xác tình trạng viêm gan do virus, bác sĩ sẽ tiến hành một số xét nghiệm sau:
1. Xét nghiệm máu:
- Xét nghiệm enzym gan (ALT, AST): Nồng độ cao của các enzym này trong máu cho thấy tình trạng tổn thương gan.
- Xét nghiệm kháng thể và kháng nguyên virus: Để xác định loại virus viêm gan đang nhiễm.
- Đánh giá chức năng gan toàn diện: Bao gồm các chỉ số khác như bilirubin, protein, albumin,…
2. Siêu âm gan: Để đánh giá kích thước, hình dạng và cấu trúc của gan.
3. Sinh thiết gan: Lấy một mẫu mô gan và xem xét dưới kính hiển vi để đánh giá mức độ tổn thương và xơ hóa gan.
Điều trị viêm gan do virus
Việc điều trị viêm gan do virus sẽ phụ thuộc vào loại virus gây bệnh và giai đoạn của bệnh. Một số phương pháp điều trị phổ biến bao gồm:
1. Đối với viêm gan A và E:
- Không có điều trị đặc hiệu, bệnh thường tự khỏi trong vòng vài tháng.
- Điều trị triệu chứng như nghỉ ngơi, ăn uống đầy đủ dinh dưỡng và tránh rượu, thuốc lá.
2. Đối với viêm gan B:
- Điều trị bằng thuốc kháng virus như tenofovir, entecavir để kiểm soát sự nhân lên của virus.
- Tiêm vaccine phòng bệnh cho những người chưa nhiễm.
3. Đối với viêm gan C:
- Điều trị bằng kết hợp thuốc kháng virus trực tiếp (DAA) trong một thời gian nhất định để đạt được đáp ứng virus học bền vững (SVR) và chữa khỏi bệnh.
4. Đối với viêm gan D:
- Không có điều trị đặc hiệu, điều trị tập trung vào kiểm soát nhiễm HBV đồng thời.
5. Điều trị triệu chứng, hỗ trợ:
- Bổ sung vitamin, đặc biệt là vitamin K trong trường hợp xuất huyết.
- Dùng thuốc giảm đau, kháng histamin để kiểm soát ngứa,..
6. Trong trường hợp xơ gan nặng hoặc suy gan:
- Cân nhắc ghép gan là phương pháp điều trị cuối cùng.
Phòng ngừa viêm gan do virus
Để phòng ngừa viêm gan do virus, một số biện pháp cần thực hiện bao gồm:
1. Tiêm phòng vaccine:
- Tiêm vaccine phòng HAV và HBV đã được chứng minh hiệu quả trong phòng ngừa hai loại bệnh này.
- Đối với những người có nguy cơ cao như nhân viên y tế, người lạm dụng ma túy đường tĩnh mạch, nên tiêm phòng HBV.
2. Thực hành vệ sinh an toàn:
- Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch.
- Chỉ ăn thực phẩm được nấu chín kỹ và uống nước đã được khử trùng.
3. Phòng ngừa lây nhiễm qua đường máu và tình dục:
- Sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục.
- Không chia sẻ đồ chích hoặc các dụng cụ nhọn khác có thể chứa máu.
- Thực hiện các quy định vệ sinh, khử trùng dụng cụ y tế nghiêm ngặt.
4. Tránh lạm dụng rượu và các chất gây nghiện:
- Rượu bia và chất gây nghiện làm tăng nguy cơ viêm gan và các biến chứng khác.
5. Kiểm tra sàng lọc thường xuyên:
- Những người có nguy cơ cao với HBV, HCV nên kiểm tra sàng lọc định kỳ để phát hiện sớm.
Viêm gan do virus là một vấn đề sức khỏe cộng đồng nguy hiểm, gây ra những hậu quả nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Tuy nhiên, với sự hiểu biết đầy đủ về nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa, chúng ta hoàn toàn có thể kiểm soát được tình trạng này. Hãy chủ động tiêm phòng vaccine khi cần thiết, duy trì lối sống lành mạnh và thực hiện các biện pháp vệ sinh an toàn để bảo vệ bản thân và cộng đồng khỏi đại dịch viêm gan.