Men gan tăng cao - Những điều bạn cần biết về nguy cơ và phòng ngừa
Men gan là các enzim có trong tế bào gan, phản ánh hoạt động của gan. Khi men gan tăng cao thường do gan bị tổn thương, mất bình thường hoạt động. Đây được xem là dấu hiệu cảnh báo đầu tiên của nhiều vấn đề về gan cần được chú ý.
Giá trị bình thường của các loại men gan như AST, ALT, GGT nằm trong khoảng 30-40 UI/L. Khi vượt ngưỡng này gọi là men gan tăng cao. Bài viết sau đây sẽ cung cấp những thông tin cơ bản về men gan cũng như tác hại, nguyên nhân và cách phòng tránh hiệu quả tình trạng này.
Men gan là gì?
Men gan hay còn gọi là transaminase, là các enzim có nhiệm vụ chuyển hóa chất trong quá trình trao đổi chất của cơ thể. Chúng chủ yếu nằm trong tế bào gan, khi tế bào gan bị tổn thương thì lượng men gan thải ra máu tăng cao.
Các men gan chính được xét nghiệm gồm có:
- AST (Aspartate transaminase): Chủ yếu có ở gan, cơ tim, thận, não.
- ALT (Alanine transaminase): Gần như chỉ có ở gan.
- GGT (Gama glutamyl transpeptidase): Có nhiều ở gan, tụy, mật.
Ngoài ra còn có ALP (Phosphatase kiềm) phản ánh tình trạng ống mật,..
Giá trị bình thường của các loại men gan như AST, ALT thường dưới 40 UI/L. Giá trị GGT bình thường ở nam <60 U/L, nữ <40 UI/L.
Khi vượt quá ngưỡng này được gọi là men gan tăng.
Những nguy hại khi men gan tăng
Men gan tăng cao chứng tỏ gan đang gặp vấn đề, kém hoạt động làm ảnh hưởng đến sức khỏe. Cụ thể các nguy cơ khi men gan tăng bao gồm:
- Tăng nguy cơ mắc bệnh gan nặng: Viêm gan, xơ gan, ung thư gan
Theo thống kê, men gan tăng từ 2-20 lần so với bình thường là dấu hiệu cảnh báo sớm các bệnh lý về gan. Nếu không được kiểm soát và điều trị tốt, có thể dẫn đến viêm gan, xơ hóa gan hay thậm chí ung thư gan.
- Tổn thương các cơ quan khác: Tim, thận, não
Các men gan như AST không chỉ có ở gan mà còn có ở các cơ quan quan trọng khác như tim, thận, não... Do đó khi men gan tăng cũng là dấu hiệu cảnh báo sức khỏe của các cơ quan này đang gặp vấn đề.
- Giảm tuổi thọ, tăng tỷ lệ tử vong
Theo các nghiên cứu, men gan tăng gấp đôi hay hơn so với mức bình thường sẽ làm tăng 21-78% nguy cơ tử vong sớm.
Như vậy, men gan tăng chính là hồi chuông cảnh báo sớm nhiều bệnh lý nguy hiểm đe doạ tính mạng nếu không được phát hiện và can thiệp kịp thời.
Nguyên nhân khiến men gan tăng
Một số nguyên nhân thường gặp dẫn đến hiện tượng men gan tăng cao gồm:
- Viêm gan virus: Do virus viêm gan A, B, C gây ra
Viêm gan virus là nguyên nhân hàng đầu gây tổn thương gan, khiến men gan tăng vọt. Đặc biệt nếu mắc viêm gan cấp tính, men gan có thể tăng rất cao, 5000 UI/L hoặc hơn.
- Sử dụng rượu bia quá nhiều, lạm dụng thuốc
Rượu, bia và một số loại thuốc có chứa chất độc hại, khi vào cơ thể sẽ làm tổn thương tế bào gan -> giải phóng men gan ra máu.
- Mắc các bệnh về gan khác: Xơ gan, ung thư gan
Gan là cơ quan lọc độc, dễ bị tổn thương bởi các yếu tố độc hại. Do đó bất kỳ bệnh lý nào làm suy giảm chức năng gan đều có thể dẫn tới men gan tăng.
- Sốt rét, sốt xuất huyết
Trong một số bệnh nhiễm trùng, sốt cao như sốt rét, sốt xuất huyết, các tế bào gan và thận đều bị tổn thương nên cũng làm tăng men gan.
- Tắc nghẽn đường mật
Khi đường mật bị tắc nghẽn do sỏi, khối u,...cũng khiến men gan tăng.
Ngoài ra, một số bệnh lý tự miễn, đái tháo đường, béo phì...cũng có thể là nguyên nhân.
Cách phòng ngừa và điều trị hiệu quả men gan tăng
Để phòng tránh men gan tăng, mọi người cần:
- Không sử dụng quá nhiều rượu bia, chất kích thích
- Ăn uống đủ chất, đa dạng rau xanh, trái cây
- Giữ cân nặng hợp lý, luyện tập thể thao
- Khám sức khỏe định kỳ, xét nghiệm men gan nếu có nguy cơ
Khi men gan đã tăng cần điều trị triệt để nguyên nhân, đồng thời bảo vệ gan bằng chế độ ăn uống và bài thuốc dưới đây:
- Các loại trà thảo mộc: trà hoa cúc, trà bạc hà, trà gừng, trà thảo quả...
- Nước ép hoa quả tự nhiên: cam, chanh, dưa hấu...
- Súp lơ xanh, cải bó xôi, rau đay...
- Các loại hạt: hạt điều, hạt chia, hạt lanh
- Táo tàu, táo đỏ
Phối hợp chế độ dinh dưỡng khoa học, bổ sung vitamin và khoáng chất giúp bảo vệ gan hiệu quả. Đặc biệt chú ý hạn chế sử dụng rượu bia để tránh làm tổn thương gan trầm trọng hơn.
Trên đây là những thông tin cơ bản về men gan giúp mọi người nắm được tầm quan trọng của vấn đề này đối với sức khỏe. Hi vọng những chia sẻ sẽ giúp ích cho bạn.