Cách phòng ngừa và điều trị gan nhiễm mỡ hiệu quả
Gan nhiễm mỡ là một tình trạng ngày càng phổ biến, đặc biệt ở những người thừa cân và béo phì. Khi lượng chất béo trong gan vượt quá 5%, tình trạng này có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như xơ gan hoặc ung thư. Tuy nhiên, với những thay đổi lối sống và chế độ ăn uống lành mạnh, gan nhiễm mỡ hoàn toàn có thể được kiểm soát và điều trị hiệu quả.
Hiểu rõ về gan nhiễm mỡ
Gan là một cơ quan quan trọng trong cơ thể, đóng vai trò then chốt trong quá trình trao đổi chất và loại bỏ các chất độc hại. Khi lượng chất béo trong gan vượt quá 5%, đặc biệt là chất béo trung tính, các phân tử chất béo dư thừa sẽ tích tụ và bị mắc kẹt trong tế bào gan, gây ra tình trạng gọi là gan nhiễm mỡ.
Nếu tình trạng này không được kiểm soát, lượng chất béo có thể tiếp tục tăng lên, làm tổn thương tế bào gan và gây ra các biến chứng nghiêm trọng hơn. Khi lượng chất béo lên đến 10%, gan có thể bị xơ hóa hoặc thậm chí ung thư.
Đối tượng dễ bị gan nhiễm mỡ
Mặc dù gan nhiễm mỡ có thể xảy ra ở bất kỳ ai, nhưng một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao hơn, bao gồm:
Người thừa cân và béo phì: Khoảng 90% người thừa cân và béo phì bị gan nhiễm mỡ. Mỡ thừa trong cơ thể sẽ tích tụ trong gan, làm tăng nguy cơ bệnh.
Người đái tháo đường type 2: Bệnh đái tháo đường type 2 thường liên quan đến thừa cân, béo phì và rối loạn chuyển hóa, nên cũng làm tăng nguy cơ gan nhiễm mỡ.
Người có mỡ máu cao: Nếu xét nghiệm cho thấy có hai thành phần của mỡ máu là cholesterol hoặc triglyceride cao, khả năng bị gan nhiễm mỡ cũng tăng lên đáng kể.
Người gầy quá mức hoặc suy dinh dưỡng nặng: Ngược lại với thừa cân và béo phì, trẻ suy dinh dưỡng nặng hoặc người ăn kiêng để giảm cân quá nhanh cũng có nguy cơ bị gan nhiễm mỡ.
Người có khuynh hướng di truyền và rối loạn chuyển hóa: Những người có tiền sử gia đình bị gan nhiễm mỡ hoặc có rối loạn chuyển hóa cũng có nguy cơ cao hơn.
Người nghiện rượu: Uống nhiều bia rượu là một yếu tố nguy cơ lớn dẫn đến gan nhiễm mỡ và các bệnh lý gan khác.
Chẩn đoán gan nhiễm mỡ
Để chẩn đoán gan nhiễm mỡ, bác sĩ có thể sử dụng một số phương pháp chính:
Siêu âm: Siêu âm là phương pháp chẩn đoán hình ảnh đầu tiên được sử dụng. Có 5 dấu hiệu chính để chẩn đoán gan nhiễm mỡ bằng siêu âm, bao gồm: nhu mô gan tăng âm so với nhu mô vỏ thận, tăng âm so với nhu mô lách, suy giảm âm vùng sâu, cơ hoành bị xóa và cấu trúc mạch máu trong gan bị xóa. Để chẩn đoán chính xác, cần có từ 3-5 dấu hiệu trên.
Chụp cắt lớp vi tính (CT scan): Trong trường hợp không tiêm thuốc cản quang, bác sĩ có thể chẩn đoán gan nhiễm mỡ thông qua tỷ trọng của gan so với lách. Nếu tỷ trọng gan thấp hơn lách trên 10HU hoặc dưới 40HU, đó là dấu hiệu của gan nhiễm mỡ.
Cộng hưởng từ (MRI): Chuỗi xung GRE của MRI cho phép chẩn đoán chính xác tình trạng gan nhiễm mỡ và mức độ nhiễm mỡ. Cộng hưởng từ phổ cũng là một phương pháp chẩn đoán hữu ích, mặc dù không đánh giá hình thái gan.
Trong trường hợp có hình ảnh nhiễm mỡ giả u, bác sĩ có thể tiêm thuốc đối quang từ để phân biệt. Tuy nhiên, đối với trường hợp nhiễm mỡ lan tỏa, điều này không cần thiết.
Quản lý và điều trị gan nhiễm mỡ
Điều trị gan nhiễm mỡ tập trung vào thay đổi lối sống và chế độ ăn uống lành mạnh để kiểm soát và cải thiện tình trạng bệnh. Một số khuyến cáo chính:
Tăng cường vận động: Đi bộ ít nhất 5.000 bước mỗi ngày để cải thiện sức khỏe, hoặc 10.000 bước để giúp giảm cân. Nếu không thể đi bộ nhiều, nên tập thể dục nặng khoảng 1-2 tiếng mỗi tuần.
Ngừng uống rượu bia: Rượu bia là một trong những nguyên nhân gây tổn thương gan, vì vậy cần ngừng uống hoàn toàn.
Giảm cân chậm và lành mạnh: Tính toán chỉ số BMI (Body Mass Index) để đánh giá tình trạng thừa cân hoặc béo phì. Sau đó, thực hiện chế độ giảm cân chậm, khoảng 0,5 kg mỗi tuần. Giảm quá 2 kg/tuần có thể gây hại cho gan. Mục tiêu nên là giảm từ 2,5-5 kg để cải thiện đáng kể tình trạng nhiễm mỡ gan.
Quản lý trọng lượng cơ thể: Không để thừa cân hoặc béo phì trở lại. Tăng cường ăn nhiều chất xơ để giúp kiểm soát cân nặng.
Hạn chế chất béo bão hòa: Mỡ động vật chứa nhiều chất béo bão hòa, làm tăng lượng calo dư thừa và gây ra gan nhiễm mỡ. Vì vậy, cần hạn chế ăn những thực phẩm giàu chất béo động vật như thịt nạc, đồ rán, đồ nướng.
Tránh chất béo chuyển vị: Các sản phẩm thực phẩm được chiên rán nhiều lần hoặc nướng quá lâu sẽ tạo ra chất béo chuyển vị, rất nguy hiểm cho gan. Cần tránh ăn những loại thực phẩm này.
Hạn chế đường fructose: Fructose là loại đường có trong các loại hoa quả ngọt, cần hạn chế ăn quá nhiều loại hoa quả này.
Kiểm soát đường huyết: Duy trì đường huyết ổn định bằng cách hạn chế thực phẩm giàu đường, chia nhỏ bữa ăn và tăng cường ăn rau, đậu phụ, uống atiso.
Bổ sung khoáng chất, đặc biệt là magie: Magie là một khoáng chất quan trọng giúp cải thiện tình trạng gan nhiễm mỡ.
Bổ sung vitamin E: Nhu cầu vitamin E mỗi ngày từ 400-1.200 UI. Nếu thức ăn không cung cấp đủ lượng vitamin E, có thể bổ sung bằng đường uống theo hướng dẫn của bác sĩ.
Ngoài ra, bác sĩ có thể kê đơn thuốc điều trị nếu cần thiết, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng gan nhiễm mỡ.
Gan nhiễm mỡ là một vấn đề sức khỏe ngày càng phổ biến nhưng hoàn toàn có thể được kiểm soát và điều trị hiệu quả. Bằng cách thay đổi lối sống, chế độ ăn uống lành mạnh, tăng cường vận động và giảm cân từ từ, người bệnh có thể cải thiện tình trạng gan nhiễm mỡ và ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng. Hãy lắng nghe lời khuyên của bác sĩ, thực hiện những thay đổi cần thiết và theo dõi sức khỏe định kỳ để đảm bảo gan khỏe mạnh và hoạt động tối ưu.