Những nguyên nhân bất ngờ gây bệnh gan mà bạn cần biết
Gan là một cơ quan quan trọng trong cơ thể, đảm nhiệm nhiều chức năng thiết yếu như tạo mật, giữ cân bằng hormone, lưu trữ vitamin và khoáng chất. Tuy nhiên, sức khỏe của gan có thể bị đe dọa bởi nhiều nguyên nhân khác nhau, một số trong số đó thực sự khiến nhiều người ngạc nhiên. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu những nguyên nhân bất ngờ có thể dẫn đến các bệnh lý về gan và cách phòng ngừa hiệu quả.
Béo phì
Béo phì là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây ra bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD). Tình trạng này xảy ra khi quá nhiều chất béo tích tụ trong tế bào gan, dẫn đến viêm và tổn thương các tế bào này. Nếu không được kiểm soát, NAFLD có thể tiến triển thành xơ gan và cuối cùng là suy gan.
Để giảm nguy cơ mắc NAFLD, điều quan trọng là duy trì một lối sống lành mạnh bao gồm chế độ ăn uống cân bằng, tập thể dục thường xuyên và kiểm soát cân nặng. Các chuyên gia khuyến cáo nên giảm lượng chất béo bão hòa, đồ ngọt và thực phẩm chế biến sẵn, thay vào đó tăng cường ăn nhiều rau củ quả, protein từ nguồn thực vật và các loại hạt.
Di truyền
Một số bệnh gan có nguyên nhân từ di truyền, như bệnh Wilson (tích tụ đồng), bệnh hemochromatosis (tích tụ sắt), tyrosinemia, hội chứng Alagille và galactosemia. Những bệnh di truyền này có thể gây ra tổn thương gan nghiêm trọng, đặc biệt là ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
Nếu có tiền sử gia đình mắc các bệnh di truyền liên quan đến gan, điều quan trọng là phải thực hiện xét nghiệm di truyền để đánh giá nguy cơ và có biện pháp quản lý phù hợp. Các bác sĩ có thể đề xuất phương pháp điều trị hoặc thay đổi lối sống để kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa tổn thương gan.
Rối loạn hệ thống miễn dịch
Một số bệnh gan là hậu quả của hệ thống miễn dịch bị rối loạn, trong đó hệ miễn dịch nhầm lẫn và tấn công các tế bào gan lành mạnh. Viêm gan tự miễn và xơ gan mật nguyên phát là hai ví dụ điển hình về bệnh gan do rối loạn miễn dịch.
Nguyên nhân chính xác gây ra những rối loạn này vẫn chưa được hiểu rõ, nhưng có thể liên quan đến các yếu tố di truyền, môi trường và lối sống. Điều trị thường bao gồm sử dụng thuốc ức chế miễn dịch để kiểm soát quá trình viêm và ngăn ngừa tổn thương gan tiếp tục.
Thuốc và chất độc hại
Gan đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển hóa và loại bỏ các chất độc hại ra khỏi cơ thể, bao gồm cả một số loại thuốc và chất gây nghiện. Sử dụng quá liều hoặc kết hợp nhiều loại thuốc có thể gây ra tổn thương gan nghiêm trọng.
Acetaminophen (thuốc giảm đau) là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra suy gan cấp tính ở Canada nếu sử dụng quá liều. Ngoài ra, một số loại thuốc điều trị ung thư, thuốc kháng virus và các chất gây nghiện như rượu và ma túy cũng có thể gây tổn thương gan.
Điều quan trọng là luôn tuân thủ đúng liều lượng và hướng dẫn sử dụng của bác sĩ khi dùng bất kỳ loại thuốc nào. Nếu có bất kỳ triệu chứng bất thường liên quan đến gan, hãy tham khảo ý kiến chuyên gia y tế ngay lập tức.
Xăm hình
Mặc dù có vẻ bất ngờ, nhưng xăm hình cũng có thể là một nguyên nhân gây bệnh gan nếu không được thực hiện trong môi trường vệ sinh và an toàn. Các virus viêm gan B và C có thể lây truyền qua mực xăm bị nhiễm bẩn hoặc các dụng cụ xăm hình không được tiệt trùng đúng cách.
Để giảm nguy cơ này, quan trọng là chỉ nên xăm hình tại các cơ sở uy tín, đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn vệ sinh và sử dụng các dụng cụ được tiệt trùng đúng cách. Ngoài ra, hãy đảm bảo rằng bạn đã được tiêm phòng đầy đủ vắc xin viêm gan B trước khi xăm hình.
Lối sống tình dục không an toàn
Virus viêm gan B và C có thể lây truyền qua quan hệ tình dục không được bảo vệ. Virus viêm gan B lây truyền nhanh hơn cả HIV và có thể lây lan qua máu hoặc dịch cơ thể. Virus viêm gan C cũng lây truyền qua tiếp xúc với máu bị nhiễm bệnh.
Để giảm nguy cơ mắc các bệnh viêm gan do lây truyền qua đường tình dục, điều quan trọng là luôn sử dụng biện pháp bảo vệ như bao cao su và tránh chia sẻ đồ dùng cá nhân có nguy cơ tiếp xúc với máu hoặc dịch cơ thể. Ngoài ra, việc tiêm phòng vắc xin viêm gan B cũng giúp ngăn ngừa hiệu quả bệnh viêm gan B.
Đi du lịch
Khi đi du lịch, đặc biệt là đến các quốc gia đang phát triển, nguy cơ mắc bệnh viêm gan do thức ăn hoặc nước uống bị ô nhiễm sẽ tăng cao. Viêm gan A có thể lây lan qua nước hoặc thực phẩm bị ô nhiễm, trong khi viêm gan B có thể lây qua tiếp xúc với máu hoặc dịch cơ thể.
Để phòng ngừa, điều quan trọng là chỉ nên ăn uống tại các cơ sở uy tín, tránh thức ăn đường phố và uống nước đóng chai hoặc nước đun sôi để đảm bảo an toàn. Ngoài ra, nên tiêm phòng đầy đủ vắc xin viêm gan A và B trước khi đi du lịch để giảm nguy cơ mắc bệnh.
Hút thuốc lá
Hút thuốc lá không chỉ gây ra các bệnh liên quan đến phổi mà còn có thể dẫn đến tổn thương gan nghiêm trọng và ung thư gan. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng hút thuốc lá làm tăng đáng kể nguy cơ mắc bệnh ung thư gan, với gần một nửa các trường hợp ung thư gan có liên quan đến hút thuốc.
Để bảo vệ sức khỏe gan, điều tối quan trọng là từ bỏ hoàn toàn việc hút thuốc lá và tránh hút thuốc lá thụ động. Nếu bạn đang gặp khó khăn trong việc cai thuốc, hãy tìm kiếm sự hỗ trợ từ bác sĩ hoặc các chương trình cai nghiện chuyên nghiệp.
Sức khỏe của gan là vô cùng quan trọng, tuy nhiên, nhiều người lại không nhận thức đúng mức về những nguy cơ tiềm ẩn có thể gây tổn thương gan. Từ béo phì, di truyền, rối loạn miễn dịch cho đến việc sử dụng thuốc quá liều, xăm hình và lối sống không lành mạnh, tất cả đều là những nguyên nhân bất ngờ dẫn đến các bệnh lý về gan. Bằng cách hiểu rõ những nguy cơ này và thực hiện các biện pháp phòng ngừa phù hợp, chúng ta có thể bảo vệ sức khỏe của gan và tránh gặp các vấn đề nghiêm trọng trong tương lai.